gấp 3 lần các ngân hàng chính thống. Sự hiện diện công khai giữa thanh
thiên bạch nhật cho thấy mối liên hệ của các “doanh nghiệp ngầm” và
chính quyền sâu rộng đến mức độ nào.
Ước lượng về nền kinh tế ngầm này Trung Quốc thay đổi từ 15% đến 40%
GDP. Dù thấp hay cao, ẩn số này đã thay đổi mọi số liệu thống kê về GDP,
về tăng trưởng kinh tế, cũng như các thực tại về thu nhập và tài sản.
Quyền tự trị của các địa phương
Giáo sư Victor Hsih của Đại học Northwestern (Mỹ) vừa làm một bảng ước
tính về số nợ của các đơn vị chính phủ địa phương trên toàn Trung Quốc
lên đến 2,5 ngàn tỷ đô la Mỹ (16,8 ngàn tỷ nhân dân tệ). Tiêu sản này bao
gồm nợ trực tiếp, các bảo lãnh tài chính và các hợp đồng giao dịch với các
đối tác trong và ngoài nước. Con số này được chôn vùi bóp méo trong
những cân đối tài chính chính thức của Trung ương và Giáo sư Hsih đã
phải góp nhặt tìm tòi qua các dữ liệu tư và các báo cáo địa phương của các
ngân hàng cũng như các công ty quốc doanh.
Nhiều học giả về Trung Quốc thường cho rằng chính quyền trung ương ở
Bắc Kinh kiểm soát rất chặt chẽ mọi hoạt động của địa phương qua đảng
viên cộng sản và quan chức bổ nhiệm. Khi làm việc với các địa phương,
doanh nhân nước ngoài mới nhận thức thực tế là “phép vua thua lệ làng”.
Bắc Kinh gần như để mặc các đơn vị địa phương tự túc và tự xử lý trong rất
nhiều lĩnh vực, kể cả tài chính, miễn là địa phương đóng góp đầy đủ số chỉ
tiêu về thuế, báo cáo thường xuyên theo chỉ tiêu đề ra và đừng làm gì để
“mất mặt” Trung ương.
Nhưng vấn đề nhạy cảm là những cuộc biểu tình, những tố cáo lạm dụng về
đất đai, những scandals trên báo chí… Vì phần lớn phải tự túc về ngân
sách, nên các chính quyền địa phương hay có khuynh hướng thổi phồng giá
đất để bán hay cho thuê lại với giá cao (một phần rất lớn của nhiều ngân
sách), hay thích làm những dự án vĩ đại dù không hiệu quả (để tăng GDP,
