ta về anh, ông ta sẽ cho anh biết anh có bao nhiêu chiếc răng sâu. Đối
với ông, dường như chẳng có gì quan trọng hơn điều đó, còn với anh
(anh nhận thấy ông ta cũng ối răng sâu) thì chẳng có gì lố bịch hơn. Và
không phải chỉ khi nói về bản thân, ta mới tưởng người khác mù: ta
hành xử như thể họ mù thật. Mỗi chúng ta có một vị thần đặc biệt bên
cạnh che khuất, hoặc đảm bảo không để ai nhìn thấy, thiếu sót khuyết
điểm của ta, cũng như vị thần đó đồng thời bịt mắt, bịt mũi những
người không bao giờ tắm rửa để họ khỏi thấy vệt cáu ghét nơi tai mình
và mùi mồ hôi lưu cữu ở nách mình, làm cho họ tin chắc rằng họ có thể
vô tư tha cái vết bẩn và mùi hôi ấy đi khắp bàn dân thiên hạ không sợ ai
thấy gì. Và những người mang, hoặc tặng người khác, những hạt trai
giả, tưởng thiên hạ sẽ coi đó là của thật. Bloch là kẻ ít học, mắc chứng
thần kinh và thuộc một dòng tộc không mấy danh giá, gã như ở dưới
đáy biển chịu vô vàn áp lực đè xuống, không chỉ từ lớp người Cơ đốc
trên cùng, mà cả từ những tầng lớp chồng chất lên nhau của các đẳng
cấp Do Thái cao hơn đẳng cấp của gã, mỗi đẳng cấp lại khinh miệt
nặng nề đẳng cấp ngay bên dưới mình. Muốn nâng cấp dần từ dòng tộc
Do Thái này sang dòng tộc Do Thái kia để ngoi lên tận bề mặt, Bloch ắt
phải mất hàng nghìn năm. Tốt hơn hết là tìm lối thoát theo một ngả
khác.
Khi Bloch nói với tôi về cái cơn “học đòi làm sang” mà tôi hẳn đang
trải qua và ép tôi thú nhận là có “học đòi”, lẽ ra tôi có thể trả lời gã:
“Nếu mình học đòi làm sang thì mình đã chẳng chơi với cậu.” Nhưng
tôi chỉ bảo là gã thô bạo. Lúc ấy, gã muốn xin lỗi, nhưng theo chính cái
cách của người thiếu giáo dục, nghĩa là khi sửa lời của mình lại sung
sướng thấy đó là cơ hội để khiến nó xúc phạm nặng nề hơn. “Tha lỗi
cho mình - bây giờ mỗi khi gặp tôi, gã đều nói vậy - mình đã làm cậu
buồn, làm cậu đau lòng, mình đã ác khẩu cho sướng cái miệng. Thế
nhưng - con người nói chung và cái thằng bạn này của cậu nói riêng, là
một con vật đến là kỳ lạ - cậu không thể tưởng tượng được mình
thương mến cậu đến mức nào mặc dù mình trêu chọc cậu thật độc ác.
