người có học vấn, tinh tế, yêu thương vợ con. Những người thân cận
nhất với ông trong gia đình càng yêu thích ông vì, nếu như ngoài ”xã
hội” người ta nhận định theo một quy chuẩn phi lý và những quy tắc sai
lầm nhưng cố định, so với toàn thể những người thanh lịch khác, thì
ngược lại, trong đời sống trung lưu hiện phân nhỏ ra, những bữa dạ
tiệc, những tối vui gia đình xoay quanh những con người được coi là dễ
chịu, làm vui mọi người nhưng trong giới giao tế thì không trụ được hai
ngày. Sau rốt, trong cái môi trường phân nhỏ này, nơi những “số đo”
giả tạo của giới quý tộc không tồn tại, người ta thay chúng bằng những
phân biệt còn ngớ ngẩn hơn. Cho nên trong gia đình, cho tới cả những
người bà con rất xa, người ta gọi ông Bloch là “công tước D’Amale
giả” vì cho rằng sống mũi và cách để ria của ông giống “nguyên
mẫu”
. (Trong đám bồi phục vụ câu lạc bộ, một gã đội mũ cát-két lệch
và siết thật chặt áo va-rơi để ra vẻ một sĩ quan nước ngoài - gã tưởng
thế - đó chẳng phải là một cách lên mặt với các đồng nghiệp sao?)
Sự giống nhau ấy chỉ là rất mơ hồ, nhưng xem ra người ta đã xem nó
như một tước hiệu. Người ta hỏi lại: “Bloch? Bloch nào? Cái ông công
tước D’Amale ấy ư?” Giống như người ta nói: “Công chúa Murat nào?
Nữ hoàng (thành Naples
) ấy ư?” Một số dấu hiệu cực nhỏ khác hoàn
tất việc tô điểm cho ông một nét gọi là cao sang trong mắt họ hàng.
Chưa đến độ sắm một cỗ xe nhà, ông Bloch thỉnh thoảng thuê một
chiếc victoria song mã mui trần, rong chơi qua rừng Boulogne, uể oải
nằm ngả nằm nghiêng, hai ngón tay chống thái dương, hai ngón khác
chống cằm, và nếu những ai không biết ông thấy vậy có thể cho ông là
“kẻ rách việc”, thì trong dòng họ, mọi người đều tin rằng về mặt ăn
chơi đài các thì bác Salomon nhà ta còn có thể chỉ bảo cho Gramont-
Caderousse
đôi điều. Ông thuộc loại người khi qua đời được mô tả
trong chuyên mục thời luận đời sống phồn hoa của Le Radical
như là
“một gương mặt rất quen thuộc với người Paris” vì đã có lần ăn cùng
bàn với chủ bút của tờ báo đó trong một tiệm ăn đường phố. Ông Bloch
nói với Saint-Loup và tôi rằng Bergotte biết rõ tại sao ông, Bloch đây,
