ngàn năm nay, mà kẻ cản trở ta, kẻ thôn tính ta, kẻ mưu toan đồng hóa dân
tộc ta luôn luôn xuất phát từ phương bắc. Vua tự nghĩ, phương bắc là một
trong bốn phương của trời đất mà sao nó lại trở thành một phương nguy
hiểm, một phương hung sát tựa như một thứ khắc tinh đối với nòi giống Đại
Việt ta. Trăn trở mãi không ngủ được, nhà vua lại ra nhìn trời sao, nhìn biển
đảo, nhìn vào đất liền và lắng nghe nhịp thở của biển khơi như nhịp thở
phập phồng trong lồng ngực của những người lính miền biên ải.
Buổi sớm vua và đoàn tùy tùng ăn với những người lính bữa cơm mà
tất cả thức ăn tự tay họ bắt từ biển và cũng tự tay họ chế biến.
Nhìn những người lính trẻ chất phác hồn hậu mỗi người một quê từ
các vùng miền xa tít tắp, và cũng là lần đầu trong cuộc đời họ phải đi xa
như vậy, để ra vùng địa đầu này đem tấm ngực trần và sức trai ra bảo vệ núi
sông, biển đảo cho cả nước được yên bình. Vua vừa thương họ như thương
con mình vừa cảm phục lòng trung dũng của họ đối với non sông đất nước.
Nói đôi lời yên ủi họ rồi vua và cả đoàn tùy tùng bỏ thuyền lại, lấy
ngựa trạm đi xuyên vào rừng qua các châu Tô Mậu
[27]
, Môn
[28]
về cửa ải Pha Lũy
[29]
. Dừng lại quan sát xem phía bên kia nhà Tống có
hoạt động gì đáng nghi ngại. Nhưng các biên quan, biên tướng đều tâu báo
dân Tống đang đói vì mất mùa, còn binh Tống cứ lùi dần vào sâu trong nội
địa của họ. Biên thùy nhà Tống với Đại Việt lúc này gần như bỏ ngỏ.
Từ ải Pha Lũy đoàn chia làm đôi, một nửa lên ải Hà Khẩu
[30]
, một
nửa lên ải Hà Dương
[31]
Khi trở về hai đoàn bỏ ngựa lại trạm lấy thuyền đi theo đường thủy để
thám sát địa hình mà vua và các tướng đều dự liệu có thể quân Mông Cổ
vào ta sẽ đi bằng đường sông. Bởi hiện nay quân Mông Cổ đang lăm le tiến
đánh Thành Đô
[32]
[33]
. Và từ Đại Lý sang
nước ta chỉ có đường sông là thuận lợi hơn cả. Vả lại quân Mông Cổ có tràn
qua nước Đại Lý cũng tựa như chúng đi vào chỗ không có người vậy.
