Một lát sau ba vị tam khôi đi từ nhà bình văn lên. Dù năm trước đã
nghe Quốc tử giám Tế tửu tâu báo rõ ràng về ba người này, nhưng vừa chợt
trông thấy họ đi qua rẻo sân rộng nhà vua không khỏi sửng sốt. Trong đầu
óc nhà vua tám, chín năm trước còn in hằn hình ảnh hai cậu bé mười ba,
mười bốn tuổi với một chàng thiếu niên mười bảy tuổi. Thế mà bây giờ họ
đã là những bậc vào hàng đại trí, hàng quốc sĩ và ai cũng khôi ngô tuấn tú.
Vừa bước lên bậc thềm nhà tân khách, nom thấy nhà vua đang ngồi,
cả ba người đều sụp lạy:
- Hoàng thượng vạn an!
Nhà vua đỡ cả ba vị đứng dậy và cho ngồi vào ghế. Vua ân cần hỏi
han công việc của từng người. Cả ba vị đều tâu báo rõ ràng về các công việc
giảng dạy trong Quốc học viện.
Vua lại hỏi:
- Trong Quốc học viện, ngoài các quốc tử sinh thì nho sinh các nơi về
tập văn gộp lại được bao nhiêu người?
Trạng nguyên Nguyễn Hiền bèn đứng dậy vòng tay đáp:
- Tâu bệ hạ, số quốc tử sinh có một trăm tám mươi bảy vị, số nho sinh
các lộ về tới nay là một trăm hai mươi sáu người, cộng lại là ba trăm mười
ba người.
Vua lại hỏi:
- Số thí sinh sẽ ghi danh hợp cách trong kỳ thi này là bao nhiêu? Thời
hạn ghi danh đã hết chưa?
Quan Quốc tử giám Tư nghiệp bèn thưa:
- Tâu bệ hạ, thời hạn ghi danh đã mãn cách đây mười ngày. Số người
đăng danh trong cả nước là hơn một ngàn, nhưng số người hợp thức được
ghi danh là bảy trăm hai chục người, Quốc học viện đã gửi thiếp báo thi đến
từng người theo đường ngựa trạm.
Hướng về ba vị tam khôi khoa Đinh Mùi (1247), vua hỏi:
