cần người có bằng cấp mà không thực tài. Cho nên việc chấm chọn phải
chặt chẽ chớ không thể châm chước.
Ta lưu ý các khanh trong khi chấm văn là phải chấm cả đức. Văn tức
là người. Khí tiết cao thượng hoặc chỉ là sự giảo hoạt đầu lưỡi, sự luồn lách
nịnh hót có bài bản đều thể hiện một cách khéo léo đến trơ trẽn trên văn bài
hết. Cho nên chọn người tài phải bằng vào người có đức hạnh. Người tài mà
có đức hạnh ấy là bậc hiền tài. Họ mới chính là những công bộc cho nhân
quần. Đó mới là những người ta cần đặt vào nơi then máy quốc gia. Còn
như kẻ có tài mà thất đức, chúng sẽ dùng tài đó để nịnh trên đè dưới. Chúng
gây bè kết đảng loại bỏ người chân tài, hãm hại người hiền tài. Chính lũ
người này sẽ làm cho dân suy nước loạn. Vậy phải loại bỏ chúng từ trong
trứng nước. Các khanh phải nhớ điều ta dụ bảo.
- Chúng thần xin tuân chỉ. Cả các quan Quốc tử giám và ba vị tam
khôi đều đồng thanh nói.
Vua lại hỏi Nguyễn Hiền:
- Ta hỏi thật vị thiên khôi nhé, cứ như ý khanh đã qua khảo sát thì
khoa này có lấy được tam khôi không?
- Tâu bệ hạ, chúng thần đã xem xét kỹ, sức học của các quốc tử sinh
và các nho sinh đều chắc cả. Trong đó có một số người xuất chúng, nên
chúng thần dự liệu có thể có tam khôi xứng đáng.
- Vậy thì hay lắm. Ta chỉ mong có nhiều người thật giỏi để làm rường
cột cho sự mở mang nền quốc học.
Vua lại hỏi vị Quốc tử giám Tế tửu:
- Vậy chớ đã chọn xong người vào các chức việc cho khoa thi này
chưa?
Quan Quốc tử giám Tế tửu bèn thưa:
- Kính bẩm hoàng thượng, các chức di phong dán, soạn tự hiệu, đằng
lục, thí viện đều đã cắt cử xong xuôi. Riêng phần đưa các vị nào vào khảo
viện, chúng thần mới tự nghĩ, nay mai sẽ có bản tấu trình lên xin hoàng
thượng ngự duyệt.
