- Không nói chơi chứ? Nước Pháp đang có chiến tranh. Anh
đến Pháp làm gì?
- Tôi đi xem. Tôi sẽ viết thư cho anh.
Anh Ba bắt tay tôi, chúng tôi hôn nhau. Và cứ thế anh Ba
đi, không va-ly, không hành lý.
Chiến tranh tiếp tục. Lính Anh bị thương trở về. Cả những
người lánh nạn Bỉ cũng đến. Các công việc đều đình trệ. Lôi
Gioóc (Lloyd George) lật đổ At-quit (As-quish) và lên làm
thủ tướng. Số người nhà bếp của chúng tôi chỉ còn lại một
nửa. Đồng vàng và đồng bạc không lưu hành ở Pháp nữa.
Quân Đức đã tiến đến sông Mác-nơ (Marne). Nước Pháp bị
ngạt thở vì khói lửa chiến tranh. Ở Anh, các thức ăn, thức
dùng đều bị Chính phủ hạn chế.
Sau hai tháng rời Luân Đôn, anh Ba viết thư cho tôi đại ý
thế này:
“Tôi đã gặp nhà ái quốc Phan Chu Trinh. Anh biết không?
Ông bị án tử hình. Nhờ hội nhân quyền và ông Giô-rét
(Zaurès) can thiệp, ông Phan được thả và sang Ba-lê. Tôi
cũng gặp luật sư Phan Văn Trường và những người khác.
Tôi nói với họ:
Trong khi vua Duy Tân nổi dậy ở Huế, nhân dân Thái
Nguyên và nhiều nơi khác khởi nghĩa, thì chúng ta cũng
phải làm gì chứ?”
