không cử động nữa. Ông nằm nghiêng một phía im lìm như
thế hơn 40 ngày. Da thịt và áo quần ấy thối hết. Và ông
chết, chết vì Tổ quốc. Can đảm biết bao! Dũng cảm biết
bao! Một dân tộc có những người như ông Coóc sẽ không
bao giờ đầu hàng.
Chúng ta cũng thế, chúng ta có những người can đảm như
ông thị trưởng Coóc. Anh có biết chuyện cụ Tống Duy Tân
không? Tôi kể cho anh nghe : Cụ Tống Duy Tân là một nhà
đại trí thức, đấu tranh dũng cảm chống bọn xâm lược Pháp.
Cụ bị bắt và nhốt vào trong một cái cũi để gửi đến Bộ Tổng
tư lệnh Pháp. Ngồi trong cũi, Cụ vẫn làm thơ yêu nước. Khi
hết giấy, cụ bẻ gẫy quản bút, lấy cật tre làm dao, và mổ
bụng, cắt ruột tự tử. Trong những giấy tờ tìm thấy trong
cũi, cuối những bài thơ, người ta còn đọc những chữ: “Thà
chết còn hơn đầu hàng”.
Tôi tôn kính tất cả những Tống Duy Tân. Tôi sung kính tất
cả thị trưởng Coóc. Cái chết của họ làm cho Tổ quốc họ
sống lại, lòng can đảm của họ là bất diệt.”
Thế giới đại chiến bùng nổ. Người Pháp ở Luân Đôn nhận
được lệnh động viên. Nhiều người khóc nhất là những người
đàn bà Pháp.
Người Đức bị bắt nhốt vào trại tập trung. Họ cũng khóc.
Lính Anh bị đưa ra mặt trận, cha mẹ, vợ con họ đều khóc.
Anh Ba đến nói với tôi: “Xin từ biệt anh Nam”.
- Anh đi đâu?
- Tôi đi Pháp?
