Cũng nên nhắc lại là ý kiến đưa yêu cầu do ông Nguyễn đề
ra nhưng là do luật sư Phan Văn Trường viết, vì lúc bấy giờ,
ông Nguyễn chưa viết được tiếng Pháp. Cũng nên nhắc lại
là ông Phan Chu Trinh và ông Phan Văn Trường không tán
thành hoạt động của nhóm Việt Nam yêu nước, vì các ông
ấy cho nhóm thanh niên là trẻ con.
Dần dần công việc của hội nghị Véc-xây tiến lên thì 14 điểm
của tổng thống Uyn-sơn cũng dần dần lu mờ không còn
hình bóng gì nữa. Và nhân dân Trung Quốc cũng thất vọng
chua chát. Để “giả ơn” Trung Quốc đã hợp tác trong chiến
tranh, những cường quốc Âu Tây đã chia sẻ Trung Quốc và
dâng Thanh Đảo cho Nhật Bản. Trước sự bất công cay đắng
ấy, thanh niên Trung Quốc nổi dậy chống lại. Đoàn đại biểu
Trung Quốc ở Hội nghị hòa bình bị gọi về. Một phong trào
chống chủ nghĩa đế quốc lan rộng khắp Trung Quốc, một
phong trào, vừa giải phóng dân tộc vừa cách mạng văn
hóa. Đó là phong trào ngày 4 tháng 5 (1919).
Được những sự thật ấy rèn luyện, ông Nguyễn hiểu rằng
những lời tuyên bố tự do của những nhà nước chính trị tư
bản trong lúc chiến tranh thật ra chỉ là những lời đường
mật, để lừa bịp các dân tộc. Và muốn được giải phóng chỉ
có thể trông cậy vào mình, trông cậy vào lực lượng của bản
thân mình.
Những lời yêu cầu của ông Nguyễn cũng như của các đại
biểu các dân tôc bị áp bức khác không có kết quả gì hết.
Nhưng không thể nói những lời yêu cầu ấy là không có tác
dụng, bởi vì nó đã đánh dấu một giai đoạn mới trong phong
trào giải phóng dân tộc.
