buổi họp của Đảng hoặc dự mit tinh của công nhân. Cuối
ngày làm việc, tôi đọc vài trang tiểu thuyết để trau dồi
tiếng Pháp và giải trí một chút. Một hôm, một người bạn
cùng nghề đưa cho tôi một cuốn truyện nhỏ của Tôn-stôi.
Tôi quên tên cuốn sách là gì. Từ đó đến nay, đã bốn mươi
năm rồi còn gì. Song tôi rất nhớ nội dung cuốn tiểu thuyết.
Đại ý như sau:
Một sĩ quan quí tộc Nga trẻ tuổi có một người vợ chưa cưới
rất đẹp. Tất nhiên là họ rất yêu nhau. Một hôm, trong cuộc
nhảy, người vợ chưa cưới trẻ tuổi được giới thiệu với vua
Nga. Vua Nga mê tít chị và bắt chị làm nhân tình của hắn.
Anh sĩ quan trẻ rất đau đớn. Một bên là tình yêu với vợ
chưa cưới, một bên là lòng trung quân đối với vua Nga. Rút
cuộc, anh rời bỏ Xanh-pê-téc-bua và đi một nơi xa để khỏi
phải nhìn vua Nga và người yêu.
Từ đó rút ra kết luận: sự chỉ trích đạo đức phong kiến.
Cách viết của Tôn-stôi rất giản dị, rõ ràng và dễ hiểu làm
tôi rất thích. Tuổi trẻ thường bồng bột, tôi nhảy vùng dậy
khỏi giường mặc dù mùa đông rất lạnh, nhất là trong căn
phòng bé nhỏ của tôi lại không có lò sưởi, tôi nói to: “Viết
một cuốn truyện ngắn chẳng có gì là khó. Mình cũng có thể
viết được”. Ở Việt Nam chúng tôi, có câu tục ngữ “Điếc
không sợ súng”. Đúng là trường hợp của tôi. Sáng dậy tôi
bắt đầu viết. Mỗi ngày tôi phải viết từ năm giờ đến sáu giờ
rưỡi sáng, là vì bây giờ tôi phải đi lên xưởng. Thường
thường ngón tay tôi tê cóng lại. Sau một tuần lễ vất vả, tôi
viết xong tác phẩm của mình, tôi mang đến tòa soạn báo
“Nhân đạo” và nói với các đồng chí trong ban văn học: "Tôi
rất sung sướng nếu bài viết của tôi được đăng, tùy các đồng
