道，行於爵祿之所加，而不行於爵祿之所不加也；刑
以刀鋸，是刑之威，施於刀鋸之所及，而不施於刀鋸
之所不及也。先王知天下之善不勝賞，而爵祿不足以
勸也；知天下之惡不勝刑，而刀鋸不足以裁也；是故
疑則舉而歸之於仁。以君子，長者之道待天下，使天
下相率而歸於君子，長者之道，故曰忠厚之至也。
詩曰：“君子如祉，亂庶遄已；君子如怒，亂庶遄
沮。”夫君子之已亂，豈有異術哉？製其喜怒，而不失
乎仁而已矣。春秋之義，立法貴嚴，而責人貴寬；因
其褒貶之義以製賞罰，亦忠厚之至也。
HÌNH THƯỞNG TRUNG HẬU CHI CHÍ LUẬN
Nghiêu, Thuấn, Vũ, Thang, Văn, Võ, Thành, Khang chi tế, hà kì ái dân
chi thâm, ưu dân chi thiết, nhi đãi thiên hạ chi dĩ quân tử, trưởng giả chi đạo
dã! Hữu nhất thiện, tòng nhi thưởng chi, hựu tòng nhi vịnh ca, ta thán chi,
sở dĩ lạc kì thủy nhi miễn kì chung. Hữu nhất bất thiện, tòng nhi phạt chi,
hựu tòng nhi ai căng, trừng sáng chi, sở dĩ khí kì cựu nhi khai kì tân. Cố kì
hu du chi thanh, hoan hưu
thảm thích, kiến ư Ngu, Hạ, Thương, Chu chi
thư.
Thành, Khang kí một, Mục vương lập nhi Chu đạo thủy suy, nhiên do
mệnh kì thần Lữ Hầu, nhi cáo tri dĩ tường hình. Kì ngôn ưu nhi bất thương,
uy nhi bất nộ, từ ái nhi năng đoạn, trắc nhiên hữu ai liên vô cô chi tâm, cố
Khổng Tử do hữu thủ yên.
Truyện viết: “Thưởng nghi tòng dữ, sở dĩ quảng ân dã; phạt nghi tòng
khứ, sở dĩ thận
hình dã”. Đương Nghiêu chi thời, Cao Dao vi sĩ, tương
sát nhân. Cao Dao viết: “Sát chi”, tam; Nghiêu viết: “Hựu chi”, tam; cố
thiên hạ úy Cao Dao chấp pháp chi kiên, nhi lạc Nghiêu dụng hình chi
khoan. Tứ nhạc viết: “Cổn khả dụng”. Nghiêu viết: “Bất khả, Cổn phương
mệnh bĩ tộc”. Kí nhi viết: “Thí chi”. Hà Nghiêu chi bất thính Cao Dao chi
