Phía nam núi Thái Hàng có đất Bàn Cốc
. Trong đất có suối ngọt mà
đất thì tốt, cây cối xanh um, người ở thưa thớt. Có người nói rằng” “Đất
quanh trong khoảng hai dãy núi, cho gọi là Bàn Cốc”; có người nói rằng:
“Đó là cái hang núi, trong đó sâu thẳm và hình thể hiểm trở, là nơi nương
náu của người đi ẩn”
. Bạn ta là Lí Nguyện vốn ở đấy.
Lí Nguyện có nói rằng:
“Người ta gọi là đại trượng phu, ta đã biết rồi, nghĩa là có ân huệ thấm
thía với người, có danh tiếng với đời, ngồi nơi miếu đường thì có quyền cất
bỏ trăm quan, giúp thiên tử để truyền hiệu lệnh. Làm quan ngoài thì cờ
dong trống mở, cung tên gàn mặt, quân lính tiền hô, kẻ hầu hạ rợp đường
cái; người cung cấp phục dịch đều phải khiêng vác chạy ngược chạy
xuôi
. Mừng ai thì có thưởng, giận ai thì có phạt. Bậc tài tuấn đầy trước
mặt, chỉ bàn việc xưa nay mà tán tụng công đức của mình, rườm tai mà vẫn
không chán. Những người má đào mày liễu, tiếng trong lanh lảnh, mình nhẹ
thinh thinh
, là lượt thướt tha
, tô son điểm phấn, ở xen lẫn nhau từng
nhà
, ghen tuông nhau
mà tranh lấy sự thương yêu. Đó là đại trượng
phu gặp thời, nhờ ơn thiên tử, đắc dụng ở đời, thì theo cách đó. Ta không
phải ghét sự ấy mà đi ẩn, vì có số mạng, không phải ai cũng gặp may được.
“Ở chốn hang cùng, trú nơi đồng nội, lên núi cao để trông ngóng, ngồi
dưới bóng cây mát cho trọn ngày, tắm rửa chỗ suối trong cho mát mẻ
,
hái rau ở núi mà ăn, câu cá ở sông mà chén; khi thức khi ngủ chẳng có thời
giờ nào, quí hồ thích thì thôi. Dầu có tiếng khen về trước, chẳng thà không
có tiếng chê về sau; dầu sung sướng trong thân, chẳng thà không có sự lo
lắng trong bụng. Xe ngựa áo xiêm chẳng buộc được mình, gươm giáo tên
đạn cũng không động đến mình
. Cuộc đời trị hoặc loạn chẳng tưởng,
nhân tài thăng hoặc giáng chẳng hay. Đó là đại trượng phu không gặp thời
thì theo cách đó, ta làm vậy.
Còn như luồn lọt ở cửa công khanh, bôn xu về đường thế lợi, chân muốn
bước mà còn rụt rè, miệng muốn nói nhưng còn ngập ngọng; ở vào đám dơ
dáy mà không biết xấu hổ, làm những sự trái phép để mang lấy tội, cầu sự
