năm không bán được. Mà tôi với Thâm Nguyên, Khắc Kỉ riêng mừng rằng
mua được, thế thì quả thực là có duyên tao phùng chăng? Chép việc lên đá
để mừng cuộc tao phùng với gò này vậy.
NHẬN ĐỊNH
Liễu Tôn Nguyên là nhà văn đầu tiên thành công trong thể văn du kí của
Trung Hoa. Bài tuy ngắn mà cảnh, tình đủ cả: những câu tả những phiến đá
trên gò thật như vẻ, mà những câu tả cái thú khi ngồi ở đỉnh gò ngắm cảnh
khác cũng rất khéo, cho ta cảm giác nhẹ nhàng khoan khoái. Câu kết, tình
man mác, nửa vui nửa buồn; vui vì cuôc tao ngộ giữa tác giả và cái gò:
mừng cho gò gặp được người thưởng thức, mừng cho mình gặp được cảnh
đẹp; nhưng cũng buồn vì thấy gò mà nghĩ tới mình: mình cũng không may
mắn như gò không được nhiều người hiểu mình, biết dùng cái tài của mình
(lúc đó ông đã bị biếm). Lời thật kín đáo, hàm súc.
Liễu Tôn Nguyên hình như rất ưa những cảnh đầm và đá, trong bài “Chí
tiểu khâu tây tiểu thạch đàm kí” (Bài kí: Tới cái đầm nhỏ có đá ở phía Tây
gò nhỏ)
ngọn bút của ông cũng rất diễm lệ; chúng tôi xin trích thêm ở
dưới đây để độc giả thấy rằng khác hẳn những người đồng thời, ông cũng
biết tả cảnh tỉ mỉ như các nhà văn phương Tây, nhưng hơn các nhà này là
không bao giờ rườm.
從小丘西行百二十步，隔篁竹聞水聲，如鳴珮環，
心樂之，伐竹取道，下見小潭，水尤清冽。泉石以為
底，近岸卷石底以出，為坻，為嶼，為嵁，為岩；青
樹翠蔓，蒙絡搖綴，參差披拂。潭中魚可百許頭，皆
若空遊無所依，日光下澈，影布石上，佁然不動；俶
爾遠逝，往來翕忽，似與遊者相樂。
