ELDEST - ĐẠI CA - Trang 337

Carvahall. Chưa bao giờ nó giải được những câu đố mới nghe lần đầu.
Nhưng rồi một câu nói của cậu Garrow chợt lóe lên trong đầu nó:
- Sự khôn ngoan. Khôn ngoan là phương tiện con người sở hữu được.
- Khá lắm, rất có lý, nhưng vẫn chưa đúng. Câu trả lời chính xác là: lý luận.
Nói rõ hơn là khả năng phân tích một cách hợp lý nhất. Điều này chỉ có thể
đạt được qua thời gian và kinh nghiệm.
- Nhưng thưa thầy, chẳng lẽ lòng tốt lại không quan trọng hơn lý trí sao?
Nếu chỉ thuần lý trí, có thể đưa người ta đến những kết luận thiếu đạo đức.
Trái lại, nếu có lưong tâm và chính trực, chắc chắn người ta sẽ không gây
nên những điều ô nhục.
Oromis nhếch môi cười:
- Con hiểu sai vấn đề rồi. Ta chỉ muốn biết phương tiện hữu hiệu nhất con
người có được, bất kể kẻ đó là người tốt hay kẻ xấu. Ta đồng ý, trở thành
một người đạo đứa là điều quan trọng, nhưng ta cũng rất hài lòng nếu khi
con phải chọn lựa: ban cho một người tính cao thượng, hay dạy cho anh ta
biết suy nghĩ một cách sáng suốt, con nên dạy cho hắn biết suy nghĩ sáng
suốt thì tốt hơn. Trên đời này có quá nhiều vấn đề gây ra bởi những con
người cao thượng nhưng đầu óc tối tăm. Lịch sử đã cung cấp cho chúng ta
rất nhiều thí dụ về những con người tin là mình làm điều tốt, nhưng chính
họ là những kẻ đã phạm vào những tội ác thật khủng khiếp, chỉ vì thiếu
sáng suốt. Hãy nhớ điều này: không kẻ nào nghĩ mình là kẻ ác. Rất hiểm kẻ
cho rằng mình đã có những quyết định sai lầm. Một con người có thể
không thích sự chọn lựa của hắn, nhưng hắn vẫn sẵn sàng hành động - kể
cả trong những tình huống xấu nhất – vì hắn tin rằng đó là sự chọn lựa
thích hợp nhất trong thời điểm ấy. Trên lập trường đó, chúng ta thấy: là một
người đàng hoàng chưa hẳn bảo đảm những hành động của ta đều tốt.
Chúng ta vẫn hải tìm cách tự vệ để chống lại những kẻ mị dân, lừa bịp và
đám đông điên rồ. Chúng ta cần phải có được sự hướng dẫn chính xác nhất
để vượt qua cuộc đời ẩn chứa đầy bất trắc. Sự hướng dẫn đó là: Suy nghĩ
hợp lý và sáng suốt. Suy luận không bao giờ phản lại con, trừ khi con
không biết hay không thèm quan tâm tới kết quả việc mình làm.
- Nếu thần tiên suy luận sáng suốt như vậy, chắc các vị đều nhất trí trong