ÉN LIỆNG TRUÔNG MÂY - TẬP 3 - Trang 299

nay, Trương Phúc Loan từng bước, từng bước một đã thâu tóm quyền hành
phủ Chúa trong tay, đẩy chúa vào con đường dâm bôn, trụy lạc khiến lòng
dân tan tác, bá tánh lầm than, không còn tin vào họ Nguyễn nữa. Từ ngày
Võ vương mất, cơ đồ họ Nguyễn gần như nằm gọn trong bàn tay tham lam
của cha con Quốc phó. Họ mặc tình mua quan bán tước, kết nạp bè đảng,
giết hại trung thần nên lòng người lại càng thêm thán oán, bộ máy cầm
quyền càng thêm rệu rã bởi một lũ tham quan, ô lại từ thượng tầng xuống
tới hạ tầng. Lòng trời lại hùa theo bọn gian đảng, muốn đày đọa sinh linh
nên thiên tai liên tục giáng xuống khiến cho người nghèo đói ăn xin có tới
ức triệu, kẻ chết đói xác bỏ đầy đường có tới ngàn muôn. Triều đình nhà
Nguyễn ngày nay rường cột đã gãy đổ, mục nát, kho lẫm trống rỗng vì tất
cả đã lọt vào tay bọn ô lại. Bá tánh đã quay lưng. Nay chỉ cần một cơn gió
nhẹ, căn nhà mục nát kia sẽ ngã đổ tức thì. Đó là chữ Nhân của thời đại này
vậy.
- Nhưng sự nghiệp to lớn của phủ Chúa Nguyễn hãy còn để lại trong lòng
người dân Đàng Trong này một dấu ấn rất sâu đậm, cho nên những trung
thần tuy có bị bọn tham quan trù dập nhưng họ vẫn giữ một lòng trung.
Hơn nữa trong tay quan Quốc phó còn có tướng mạnh binh cường, đó là
rường, là cột, cơn gió nào đủ mạnh để làm ngã đổ được nó?
- Quốc lệnh nghiêm minh thì binh mới cường, tướng mới mạnh. Nay bề
trên chỉ lo vơ vét, bên dưới hùa theo hà hiếp, bóc lột dân đen, lính tráng thì
bỏ tiền mua chuộc để được sung sướng. Kỷ luật ở đâu, tinh thần ở đâu mà
chiến đấu? Còn những bọn ngu trung chỉ biết co đầu rút cổ tự cho mình là
người trong sạch, cốt chỉ để tô điểm hai chữ “tiết tháo” rặt điều sách vở chứ
đâu có dũng khí đứng lên phản đối. Trong khi Đàng Ngoài, Chúa Trịnh
dưới quyền Trịnh Doanh ngày một vững mạnh thì Đàng Trong ngày một
suy vi bởi Võ vương, giờ dưới quyền một đứa trẻ mới mười ba tuổi lại càng
rệu rã hơn nữa. Cho nên nếu tự thân Đàng Trong không có cơn gió lạ thổi
sập ngôi nhà mục nát kia đi thì cũng sẽ có một ngày bị Đàng Ngoài thâu
tóm.
- Theo ý cụ như thế nào mới là phải?