Gánh nặng lịch sử
Tại sao người Trung Quốc lại thù địch như vậy đối với Nhật Bản? Người
Nhật đã tấn công Trân Châu Cảng và giết rất nhiều lính Hoa Kỳ trong Chiến
tranh Thế giới II, nhưng đến nay phần lớn người Mỹ đã tha thứ cho họ. Tại
sao người Trung Quốc không thể tha thứ? Sự khác biệt nằm ở chỗ, Nhật Bản
đóng vai trò trung tâm hơn trong ký ức lịch sử của người Trung Quốc, từ tận
cuối thế kỷ 19, và Nhật Bản đã từng chiếm đóng Trung Quốc.
Trong hơn một nghìn năm, Trung Quốc là nước có ảnh hưởng lớn ở châu
Á, được các nước láng giềng tôn trọng vì bề dày văn hóa, cũng như sự phát
triển vượt bậc về kinh tế và quân sự. Mặc dù Nhật Bản, không giống những
nước láng giềng khác của Trung Quốc, chưa bao giờ là chư hầu của Trung
Quốc, chưa bao giờ phải triều cống để thừa nhận quyền bá chủ của Trung
Quốc, nhưng Nhật Bản có vai vế thấp hơn trong khu vực, cho đến những
năm 1890. Khi Trung Quốc rơi vào tình trạng khó khăn do một loạt vấn đề
nội bộ nghiêm trọng mà triều đình nhà Thanh bất lực không thể giải quyết
được, Nhật Bản đã hạ nhục Trung Quốc bằng cách đánh bại Trung Quốc tại
cuộc chiến Trung-Nhật từ 1894 đến 1895. Mặc dù đây không phải là lần đầu
tiên Trung Quốc thất bại trong các cuộc chiến với nước ngoài, vì trước đó
Trung Quốc đã thua Anh trong Cuộc chiến tranh Nha phiến từ 1839 đến
1842, song người Trung Quốc cảm thấy nhục nhã khi bị đánh bại bởi một
nước láng giềng châu Á “dưới cơ”. Các cường quốc đế quốc phương Tây đã
buộc Trung Quốc và Nhật Bản phải mở cửa cùng một thời điểm vào giữa thế
kỷ 19, nhưng triều đình nhà Thanh đã không đáp ứng được yêu cầu này một
cách sốt sắng như Nhật Bản, nước đã tiến hành một chương trình hiện đại
hóa lực lượng quân sự và xã hội. Như sách giáo khoa trung học của Trung
Quốc năm 2004 đã viết, “Cuộc chiến Trung-Nhật năm 1895 đã làm bộc lộ
sự yếu kém, tham nhũng của triều đình nhà Thanh, đồng thời cho thấy tinh
