Làm thế nào mà quân đội nhân dân lại trở thành lực lượng chiến đấu
chuyên nghiệp? Liệu PLA có thể lợi dụng những bất ổn trong nước của các
nhà lãnh đạo Trung Quốc để “uy hiếp chính phủ” và quyết định chiều hướng
của chiến tranh? Một Đảng đang lo lắng duy trì sự ủng hộ của quân đội khó
mà có thể từ chối các vị tướng lĩnh. Một quân đội hùng mạnh và độc lập về
chính trị là mối nguy cho một cường quốc đang lên. Sự phát triển của quân
đội và các chính sách hiếu chiến từng đẩy Đức và Nhật Bản vào các cuộc
chiến ở thế kỷ 20 đã được khơi dậy bởi những tướng lĩnh quân đội tham
vọng mà các chính khách dân sự không thể kiểm soát được.
Chính trị gia và các tướng lĩnh
Quân Giải phóng Nhân dân luôn luôn có ảnh hưởng chính trị vì mối quan
hệ mật thiết của nó với giới tinh hoa trong Đảng và hào quang chiến thắng
của quân đội cách mạng. Quân đội chiếm đa số ghế trong Ban Chấp hành
Trung ương (khoảng 22% số ủy viên chuyên trách) và có hai đại diện trong
số 24 thành viên của Bộ Chính trị, mặc dù hơn một thập kỷ qua, không có vị
tướng nào là ủy viên của Ban Thường vụ Bộ Chính trị. Khoảng gần 10% đại
biểu cơ quan lập pháp của Trung Quốc – Quốc hội Nhân dân – thuộc giới
mặc quân phục.
Mặc dù đôi khi Mao Trạch Đông nghi ngờ cá nhân một số vị tướng có âm
mưu chống lại ông, PLA chưa bao giờ có ý định tranh giành quyền lực chính
trị. Họ Mao kêu gọi PLA hãy điều hành đất nước và thiết lập lại trật tự sau
khủng hoảng Cách mạng Văn hóa. Vài năm sau, PLA chủ động quay trở về
các doanh trại và giao lại quyền lực cho Đảng Cộng sản.
Nhưng phe dân sự còn xa mới kiểm soát được quân đội hoàn toàn. Đảng
Cộng sản, không phải chính phủ, giám sát PLA. Nói một cách chính thức,
Ủy ban Quân ủy Trung Ương (CMC) lãnh đạo quân đội là một cơ quan vừa
thuộc Đảng, vừa thuộc chính phủ. Trong thực tế, cơ quan này do Đảng lãnh
đạo. Ngoại trừ chủ tịch Hồ, tất cả các ủy viên của Quân ủy Trung ương đều
là các tướng lĩnh hay đô đốc. Bộ Quốc phòng chỉ là một biểu hiện trên một
tòa nhà hoành tráng, nơi đón tiếp khách nước ngoài, không có quyền lực
thực sự giống Bộ Quốc phòng của Hoa Kỳ. PLA luôn luôn nghe theo chỉ thị
