5
Cường quốc có trách nhiệm
Vào một ngày đẹp trời tháng Năm năm 1994, hai mươi học giả từ viện
nghiên cứu chiến lược của quân đội và chính phủ Trung Quốc cùng chừng
ấy số chuyên gia đến từ các nước châu Á và Hoa Kỳ ngồi chật cứng quanh
chiếc bàn hình chữ nhật rộng, trống không, trừ vài chậu cây lớn. Phòng họp
có trần cao, xung quanh có phủ nhung đỏ. Phía trên đầu Bộ trưởng Ngoại
giao Tiền Kỳ Tham, người khai mạc hội thảo, treo một biển chữ màu đỏ
tươi, “Tình hình an ninh sau Chiến tranh Lạnh ở châu Á-Thái Bình Dương
và triển vọng”. Đây là hội thảo đầu tiên về an ninh khu vực mà Trung Quốc
tổ chức. Các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc nhận ra thực tế
rằng sự phát triển của kinh tế và quân sự Trung Quốc có thể khiến các nước
láng giềng lo ngại. Các kênh ngoại giao và công chúng đều nói rất nhiều về
mối đe dọa Trung Quốc. Nếu các nước châu Á bắt tay với Hoa Kỳ để kiềm
chế Trung Quốc và kìm giữ cho nó yếu ớt, sự ổn định nội bộ của Trung
Quốc có thể bị đe dọa. Chính phủ Trung Quốc có thể làm gì để ngăn chặn
phản ứng dữ dội này của khu vực? Mục đích của hội thảo này chính là để
tìm ra một giải pháp.
Sau khi Liên Xô sụp đổ, Đặng Tiểu Bình chỉ thị rằng Trung Quốc nên im
hơi lặng tiếng trên trường quốc tế để tránh xung đột. Dịch một cách máy
móc từng từ của họ Đặng sẽ là “Giấu mình chờ thời, phát huy đúng lúc.”
Chỉ dẫn bí ẩn và khó hiểu của họ Đặng thường được nhắc đi nhắc lại nhưng
không bao giờ được công bố công khai – có lẽ vì chỉ dẫn này nhằm đánh lừa
các nước khác rằng Trung Quốc yếu hơn thực lực của nó, hoặc có thể vì nó
bị hiểu nhầm là cố tình đánh lừa. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc hiểu chỉ thị
của họ Đặng là cho đến khi Trung Quốc hùng mạnh thì nước này cần phải
