là phát triển quan hệ chính trị với Nhật Bản và Hoa Kỳ để tạo thế cân bằng
trong quan hệ với Liên Xô, nước lúc đó được coi là mối đe dọa lớn nhất đối
với Trung Quốc. Trung Quốc đã thiết lập quan hệ ngoại giao với Nhật Bản
năm 1972, bảy năm trước khi thiết lập quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ, vì
người Nhật lúc đó mong muốn tăng cường thương mại với Trung Quốc hơn,
và dễ dàng thỏa hiệp hơn trong việc hy sinh quan hệ chính trị của họ với Đài
Loan.
Nhân dịp công nhận quan hệ ngoại giao với Nhật Bản năm 1972, họ Mao
và họ Chu đã sẵn sàng thề bỏ qua bất cứ đền bù thiệt hại nào của Nhật Bản
trong Chiến tranh Thế giới II, tái khẳng định cam kết mà Tưởng Giới Thạch,
nhà lãnh đạo của chính quyền Trung Hoa dân quốc đã đưa ra sau chiến
tranh. Thông điệp của họ Mao và họ Chu lý giải rằng, Trung Quốc không
muốn sử dụng những bồi thường chiến tranh để xây dựng đất nước của
mình; việc ép buộc nước thua trận chịu trách nhiệm đền bù một khoản lớn sẽ
làm tổn hại đến hòa bình; và thật vô lý khi bắt một thế hệ không tham gia
cuộc chiến phải trả gánh nợ đó. Mao và Chu hài lòng với những tuyên bố
hối lỗi của Nhật Bản trong bản tuyên bố chung. “Phía Nhật Bản có ý thức
sâu sắc về trách nhiệm đối với những thiệt hại nặng nề mà Nhật Bản đã gây
ra trong quá khứ đối với người dân Trung Quốc trong cuộc chiến tranh, và
nghiêm khắc tự trách mình.” Nhật Bản đã tin rằng việc này sẽ giải quyết
vĩnh viễn vấn đề thái độ của Nhật Bản đối với thời kỳ xâm lược Trung
Quốc. Như một nhà nghiên cứu Trung Quốc về quan hệ với Nhật Bản đã
nói, cả Mao và Chu đều không nghĩ rằng “Nhật Bản cần phải xin lỗi mãi
mãi”.
