Vai trò của Hoa Kỳ
Giải pháp lý tưởng nhất từ quan điểm của những nhà lãnh đạo Bắc Kinh
là giải quyết vấn đề Đài Loan thông qua Washington - khiến chính phủ Hoa
Kỳ gây sức ép để Đài Loan tái thống nhất hoặc ít nhất cũng ngăn không cho
Đài Loan tiến xa hơn trong việc giành độc lập về mặt pháp lý. Chính phủ
Trung Quốc đã tìm cách thuyết phục Hoa Kỳ làm việc này trong suốt nhiều
thập kỷ qua, bắt đầu từ cuộc thảo luận đầu tiên của Thủ tướng Chu Ân Lai
với Henry Kissinger về bình thường hóa quan hệ ngoại giao Mỹ-Trung năm
1971. Nhưng các nhà lãnh đạo Bắc Kinh đã đánh giá quá cao tầm ảnh hưởng
của Hoa Kỳ đối với hành vi của các chính trị gia Đài Loan. Bắc Kinh đặt
Đài Loan ở vị trí hàng đầu và trung tâm trong mọi cuộc đàm phán với
Washington, cố gắng đặt điều kiện cho các cam kết của mình về những vấn
đề như không phổ biến vũ khí hạt nhân để đổi lại việc Hoa Kỳ hứa sẽ kiềm
chế Đài Loan. Trong mắt của những chuyên gia chính sách Trung Quốc,
“nhân tố quan trọng nhất trong vấn đề Đài Loan là tình trạng quan hệ Trung-
Mỹ... nếu không có quan hệ Trung-Mỹ tốt đẹp, vấn đề Đài Loan về cơ bản
có thể sẽ không bao giờ được giải quyết trong tương lai gần và sẽ ngày càng
xấu đi theo chiều hướng khó có thể ngăn chặn được”.
Do Đài Loan là lợi ích sống còn của Trung Quốc nhưng ít quan trọng hơn
đối với Hoa Kỳ, mỗi chính quyền Hoa Kỳ kể từ thời Nixon đều sẵn lòng
thỏa mãn các lợi ích của Trung Quốc về vấn đề then chốt này ở một mức độ
nhất định, nhưng sẽ không bỏ rơi Đài Loan hoàn toàn. Đài Loan nhận được
hậu thuẫn chính trị rộng lớn trong nội bộ Hoa Kỳ, đặc biệt là từ Quốc hội.
Trong Chiến tranh Lạnh, Quốc hội và dân chúng Hoa Kỳ đã đứng về phía
Đài Loan tự do chống lại “Trung Hoa Đỏ”. (Điều này giải thích vì sao
Richard Nixon, một tổng thống thuộc phe Cộng hòa nổi danh chống Cộng
sản tuyệt đối nhưng lại nối quan hệ với Bắc Kinh). Người Mỹ cảm thấy một
sự tương đồng tự nhiên với 23 triệu người dân Đài Loan bởi hệ thống dân
