Ngày 7 tháng Năm năm 1999, thủ đô
Washington
Chuông điện thoại reo khi tôi đang lái xe từ Bộ Ngoại giao về nhà trong
một buổi chiều thứ Sáu êm dịu. Trung tâm Điều hành Bộ Ngoại giao thông
báo với tôi rằng các máy bay quân sự của Hoa Kỳ đã tấn công đại sứ quán
Trung Quốc tại Belgrade, Nam Tư. Quay ngoặt xe và vội vã trở lại văn
phòng, tôi lo lắng xem xét lại các khả năng trong đầu. Tôi đoán chắc hẳn
đây phải là một trường hợp “gây thiệt hại ngoài ý muốn”, do tên rơi đạn lạc
từ một mục tiêu gần đó. Lực lượng không quân Hoa Kỳ, dưới sự chỉ huy của
NATO đang liên tục ném bom Belgrade gây sức ép buộc chính phủ Nam Tư
phải dừng khủng bố người Albani tại Kosovo. Một vài giờ sau đó tôi đã sốc
khi biết được trên thực tế các máy bay ném bom B-2 của Hoa Kỳ đã chủ
đích tấn công thẳng vào đại sứ quán Trung Quốc, vì tưởng nhầm đó là trụ sở
chỉ huy quân sự Nam Tư. Máy bay Hoa Kỳ đã ném năm quả bom JDAM
định hướng, giết chết ba người Trung Quốc và làm hai mươi người bị
thương. Chính sai lầm nghiêm trọng này khiến chúng tôi rơi vào một cuộc
khủng hoảng trầm trọng. Trên cương vị phó trợ lý ngoại trưởng phụ trách
quan hệ Trung Quốc, tôi phải chịu trách nhiệm điều phối các nỗ lực để tháo
ngòi nổ cho khủng hoảng và cứu vãn quan hệ Mỹ-Trung.
Điều đầu tiên thôi thúc tôi là chúng tôi phải xin lỗi Trung Quốc, ngay lập
tức và ở nhiều cấp, từ tổng thống trở xuống. Tôi biết rằng những người dân
Trung Quốc không bao giờ tha thứ cho chúng tôi - hoặc để chúng tôi lãng
quên - nếu như họ cảm thấy việc chúng tôi xin lỗi là không đủ, giống như
chuyện họ không bao giờ thôi thúc ép người Nhật xin lỗi thích đáng vì
những tội ác mà người Nhật gây ra trong Chiến tranh Thế giới II. Tổng
thống Clinton đã gọi điện trực tiếp cho Chủ tịch Giang Trạch Dân, nhưng
Chủ tịch Giang từ chối nghe máy. Tổng thống Clinton do vậy phải gửi điện
