hai năm trước đó, đã kích động hàng nghìn sinh viên đại học ở Bắc Kinh tập
trung biểu tình tại quảng trường Thiên An Môn, mang theo vòng hoa và hô
vang khẩu hiệu “Đả đảo chế độ độc tài!” “Dân chủ và khoa học muôn năm!”
Triệu Tử Dương đề nghị một cách tiếp cận nhẹ nhàng với sinh viên, đó là
tổ chức các cuộc đối thoại để thuyết phục họ rằng Đảng Cộng sản Trung
Quốc đang nỗ lực đấu tranh phòng chống tham nhũng và mở rộng dân chủ.
Nhưng khi ông có chuyến công cán ra nước ngoài vốn đã được lên kế hoạch
từ lâu, đối thủ của ông là Thủ tướng Lý Bằng đã họp Bộ Chính trị, và tiếp đó
là tổ chức một cuộc gặp không chính thức với các lãnh đạo đảng lão thành
tại nhà Đặng Tiểu Bình để vận động sự ủng hộ cho một giải pháp cứng rắn.
Và khi họ Triệu vắng mặt, các lãnh đạo khác gồm cả Đặng Tiểu Bình, đã
quyết định coi các cuộc biểu tình, như đã viết trên mục bình luận của tờ
Nhân dân Nhật báo, là “một âm mưu được chuẩn bị kỹ càng... nhằm đánh
lừa dân chúng và đẩy đất nước vào tình trạng hỗn loạn”.
Khi họ Triệu quay trở lại Bắc Kinh, ông đã tìm cách bảo vệ sinh viên - và
cũng là bộ mặt chính trị của chính ông - bằng việc đáp ứng những yêu cầu
của sinh viên “qua dân chủ và pháp luật”. Nhận thấy dấu hiệu giới lãnh đạo
bị chia rẽ, sinh viên, và giờ đây cả người dân thành thị tham gia vào, càng
hứng khởi tiếp tục biểu tình. Các sinh viên bắt đầu biểu tình tuyệt thực ở
Thiên An Môn và nhiều người dân Bắc Kinh lũ lượt kéo đến quảng trường
biểu thị sự ủng hộ. Nhiều nhà báo của tờ Nhân dân Nhật báo, lần đầu tiên bỏ
qua kiểm duyệt, tường thuật đúng những gì đang diễn ra.
Ủy ban thường vụ Bộ Chính trị chia rẽ trong việc tuyên bố tình trạng thiết
quân luật và kêu gọi sự giúp đỡ của Quân Giải phóng (PLA). Nhưng một
nhóm nhỏ khác lại họp ở nhà Đặng Tiểu Bình - họ Triệu không tham dự -
gạt bỏ quyết định này, triệu tập quân đội, đổ lỗi “tình trạng hỗn loạn” cho họ
Triệu và cho một số âm mưu không rõ ràng được “các thế lực thù địch nước
ngoài” hậu thuẫn. Khi hầu như đã mất hết quyền lực, họ Triệu đến quảng
trường Thiên An Môn vào đúng nửa đêm, xin lỗi sinh viên và cầu xin họ
hãy chấm dứt biểu tình tuyệt thực. “Chúng tôi đã đến quá muộn,” ông nói
