ngày 21 tháng 9 năm 1978, trong đó mượn hai câu trong bài thơ Sai lầm nổi
tiếng của Trịnh Sầu Dư, đọc đi đọc lại, bày tỏ thắc mắc của tôi về từng tốp
từng tốp khách qua đường hiện đại trên đảo Đài Loan:
Đến bao giờ, và đến nơi nào
Các anh mới là người trở về, không còn là khách qua đường… Thật
không ngờ Trịnh Sầu Dư cũng đến Đài Loan, hơn nữa lại đang ngồi ngay
sau tôi lúc công diễn, sao mà khéo thế? Không biết ông ấy nghĩ gì, tôi
không thể nào suy đoán được.
Nghe nói người “khách qua đường” trong bài Sai lầm mang nhiều ý
nghĩa tượng trưng, tôi không hiểu lắm, tôi chỉ chọn nghĩa trong cuộc sống
hiện thực.
Bài thơ này của tôi trong nỗi xúc động thở than thực sự ẩn chứa sự phê
phán mạnh mẽ, nhưng tuyệt đối không nhằm vào cá nhân, mà phản ánh
hiện tượng phổ biến trong xã hội Đài Loan. Đúng như lời phát biểu của đạo
diễn Uông Kỳ Mi trước khi mở màn vở diễn: “Bản thân mình yên phận ở
Đài Loan, đương nhiên sẽ có sự tôn trọng và thông cảm nhiều hơn đối với
những người khác đang làm những việc phù hợp với năng lực của họ ở
khắp mọi nơi trên thế giới”.
Dù là họ tự lựa chọn rời xa hay buộc lòng phải ra đi, làm sao tôi không
hiểu là cần tôn trọng họ, thậm chí trong hoàn cảnh bắt buộc phải tha hương
đất khách, tôi còn dành cho họ sự cảm thông vô hạn. Huống hồ trái đất đã
ngày càng “thu nhỏ”, khoảng cách thế giới đã ngày càng xích lại gần hơn.
Tuy nhiên, tâm thái lưu vong ẩn tàng dưới làn sóng di dân hết đợt này
sang đợt khác thực sự không công bằng và bất hợp lý đối với đảo Đài Loan.
Từ bao lâu nay, thử xem bao nhiêu người bề ngoài thì ủng hộ chính
sách nhà cầm quyền, thề thốt “khôi phục Thần Châu”, lúc nào cũng có thể
phất quốc kỳ, hô mấy câu khẩu hiệu yêu nước để giành được tiếng vỗ tay
