mạnh tạt mùi hương vào mũi những người đứng xem và thổi tung những
chiếc lông đen cắm trên linh xa, thổi tung bờm ngựa ở những cỗ xe đang
đứng sắp hàng bên bờ sông, thổi tung những dải lụa đen trên mũ những
người phu xe và những anh xà ích.
Các con ngựa ở chiếc linh xa phủ vải đen chỉ chừa hai con mắt, bắt đầu
chuyển động. Bốn người phu mặc quần áo đen dắt chúng đi chầm chậm.
Toán lính xếp hàng theo sau. Các cỗ xe khác cũng từ từ chuyển bánh. Ông
Christian ngồi trên chiếc xe thứ hai cùng với mục sư Pringsheim. Tiếp đó là
cỗ xe chở chú Johann và một người bà con ăn uống no nê, mặt đỏ gay, từ
Hamburg tới. Đám ma ông Thomas Buddenbrook rất dài, nhích dần từng
bước, trông vẻ bi thảm, trang nghiêm. Nhà nào cũng treo cờ rủ, lá cờ khẽ lay
động trước gió. Nhân viên và phu khuân vác của công ty sắp hàng đi sau
cùng.
Đoàn người đưa quan tài ra khỏi thành phố, đi hết đoạn đường ra nghĩa
địa, qua các nơi có những cây thập tự, tượng đá, mấy cái nhà mồ nhỏ và
hàng thùy dương rụng hết lá, rồi vào khu mộ của dòng họ Buddenbrook. Lúc
này, đội lính danh dự, hàng ngũ chỉnh tề, bồng súng chào, đồng thời có nhạc
bi ai từ phía sau rặng cây thấp vọng ra.
Chiếc huy hiệu của dòng họ khắc trên mặt tấm đá lớn, một lần nữa lại
được khiêng sang một bên. Các vị thân sĩ đưa đám vây quanh cái huyệt bên
lùm cây thấp rụng hết lá. Chỉ có ông Thomas Buddenbrook là sẽ xuống
huyệt về với các vị tổ tiên mà thôi. Họ đều là những người có địa vị, giàu
sang, có người là nghị viên, cứ nhìn đôi găng tay trắng và chiếc cà vạt trắng
thì có thể biết. Họ đứng đấy, hoặc cúi đầu hoặc đau buồn, đầu nghiêng sang
một bên. Viên chức, công nhân khuân vác, nhân viên cửa hàng và công nhân
kho lương thực tụ tập ở một chỗ xa hơn.
Tiếng nhạc im bặt, mục sư Pringsheim lại bắt đầu đọc kinh. Khi những lời
cầu nguyện của ông tan trong bầu không khí lạnh lẽo, mọi người bước tới,
chuẩn bị bắt tay anh em và con trai người quá cố một lần nữa.
Đoàn người dài dằng dặc. Ông Christian Buddenbrook, nét mặt nửa như
lơ đãng, nửa như mê mệt, khổ não, tiếp nhận lời chia buồn của mọi người.
Đó là vẻ mặt thường thấy ở ông mỗi khi gặp tình huống nghiêm trọng.
