vẻ rất chân thành. Người nào người nấy nồng nặc mùi rượu, thuốc lá, mùi
mồ hôi. Họ mải nhìn cái linh cữu đẹp, tay mân mê mũ, thoạt tiên cảm thấy là
lạ, rồi dần dần cảm thấy chán. Cho đến lúc mọi người trong bọn họ mạnh
dạn quay lui, thì tất cả cùng lê bước đi ra theo... Bà Tony thấy vui trong
lòng. Bà kể lại với mọi người rằng, có nhiều ông đến viếng khóc, nước mắt
chảy cả xuống râu. Thực ra, làm gì có chuyện ấy! Nhưng bà nói là có trông
thấy việc ấy làm bà vui lòng thì có sao đâu!
Gần đến ngày đưa đám. Chiếc quan tài kẽm đã đóng chặt, trên phủ đầy
hoa, nến thắp sáng trưng, nhà đầy người. Mục sư Pringsheim nét mặt trang
trọng đứng trước quan tài. Người trong thành phố này và từ nơi khác đến
đưa đám đứng vây chung quanh. Đầu ông ta rất hay cử động, nổi lên trên cái
cổ áo to tướng trông giống như đặt trên cái đĩa to.
Một người đàn ông đeo gù vai, nhanh nhẹn, thông minh, trông vừa giống
người hầu, vừa giống người trợ lễ, chỉ huy các nghi thức. Anh ta cầm cái mũ
đại lễ ở tay, nhẹ nhàng từ trên gác đi xuống cửa giữa. Ở đấy, người thu thuế
mặc chế phục, công nhân khuân vác khoác áo bờ-lu, quần lửng, mũ đại lễ,
đứng chật ních. Anh ta nói với mọi người, giọng khàn khàn, nghe đến nhức
tai.
— Trong nhà đông lắm rồi, ở hành lang còn chỗ...
Một lát sau, mọi người đã yên lặng. Mục sư Pringsheim bắt đầu làm lễ.
Giọng trầm bổng hùng hồn của ông vang cả căn nhà. Khi đứng trước tượng
Chúa, tay ông lúc bắt tréo trước ngực, lúc dang thẳng ra cầu nguyện. Bên
ngoài, dưới bầu trời đông xám xịt, một cỗ xe tứ mã đang đứng trước hiên
nhà. Sau linh xa là một dãy xe ngựa dài đến tận sông Trave. Đối diện cửa là
hai hàng lính, súng dựng thẳng bên người, phía trước là thiếu úy von Throta.
Tay thiếu úy cầm kiếm chỉ huy, mặt nhìn đăm đăm vào khung cửa sổ trên
gác. Sau các ô cửa sổ của những nhà chung quanh và trên vỉa hè, thiên hạ cứ
vươn cổ ra xem.
Cuối cùng, những người đứng ở phòng trước xao động lên. Thiếu úy von
Throta khe khẽ hô khẩu lệnh, lính rầm rập bồng súng, ngọn kiếm trong tay
thiếu úy von Throta đưa xuống. Bốn người mặc áo đen, đội mũ tam giác
khiêng quan tài ra. Chiếc quan tài di động rất chậm ra phía cửa. Một cơn gió
