mở rộng, phát triển, cơ giới hóa các cảng biển quan trọng, đặc biệt là các
cảng nước sâu. Đội tàu biển Việt Nam có gần 540 chiếc, với tổng trọng tải
hơn triệu tấn. Tuy nhiên một chuyên gia Việt Nam về cơ khí tàu thủy cho
biết Việt Nam hiện chỉ đạt số tấn trọng tải tàu biển trên đầu người là 0,011,
trong khi Indonesia đạt 0,06, Malaysia 0,11, Philippines 1,35 và Singapore
2,634. Mặt khác, nhược điểm đội tàu chúng ta, theo ông Trần Thanh Minh,
chuyên gia Cục Hàng hải là “Tàu quá cũ (bình quân trên 23,8 tuổi), thiếu
tàu lớn chuyên dụng, hiện đại”. Ông Trần Xuân Nhơn, nguyên Tổng Cục
trưởng Tổng cục giao thông đường biển nhận xét: “Trong khi các nước phát
triển các đội tàu trọng tải lớn và chuyên dụng, chạy chuyên tuyến, có tổ
chức thì ở Việt Nam là tàu… tổng hợp, chạy lang thang và đặc biệt lại bỏ
tuyến vận tải Bắc Nam”.
Về công nghiệp đóng tàu, hiện nay chúng ta có trên 30 cơ sở công
nghiệp cơ khí hàng hải, trong đó có sáu nhà máy đóng tàu có khả năng thiết
kế và đóng mới tàu từ 4.000 tấn đến 5.000 tấn và sửa chữa tàu 20.000 tấn,
nhưng theo các chuyên gia Việt Nam trong ngành, hoạt động của toàn khối
chưa mang lại hiệu quả cao do trang thiết bị kỹ thuật và trình độ công nghệ
đóng tàu của ta lạc hậu khoảng… nửa thế kỷ.
Cần rút ra được bài học từ sai lầm trong quá khứ. Một trăm năm mươi
năm trước, vua Tự Đức đã bỏ ngoài tai lời điều trần về mở cửa, phát triển
đất nước của Nguyễn Trường Tộ để theo đuổi chính sách bế quan tỏa cảng,
với ảo tưởng bảo vệ vương triều đằng sau các bức tường thành. Chính sách
đóng cửa một mặt làm chúng ta mất đi lực lượng hải quân với những hạm
đội hùng mạnh từng tung hoành ở biển Đông, làm kiêng nể ngay cả các
hạm đội phương Tây trong suốt hai thế kỷ từ thời Trịnh - Nguyễn phân
tranh đến thời Quang Trung hoàng đế, đồng thời làm tan rã giấc mơ - và cơ
hội - có một đội thương thuyền lớn. Cái giá phải trả quá đắt: một trăm năm
mất nước và một trăm năm lạc hậu về công nghệ đóng tàu. Gần đây, có một
tia hy vọng lóe sáng: Chính phủ vừa cho phép thành lập Tổng công ty đóng
và sửa chữa tàu biển. Nhưng cần có một chiến lược đầu tư mạnh mẽ, tập
trung hơn và một chính sách hỗ trợ thiết thực hơn nhằm giúp công nghiệp
