Nhưng vì sao chúng ta lại thiếu khả năng hợp tác làm ăn chung? Nhìn
sang Trung Quốc, chúng ta thường nhận xét rằng người Trung Hoa rất
thành công trong việc đoàn kết, nâng đỡ, hợp tác với nhau trong mọi việc,
nhất là trong kinh doanh. Nhưng chính người Trung Quốc còn tự nhận xét
là họ đoàn kết chưa đủ. Tác giả Bá Dương, trong quyển Người Trung Quốc
xấu xí, đã từng viết: “Chỗ nào có người Trung Quốc là có đấu đá, người
Trung Quốc vĩnh viễn không đoàn kết được, tựa hồ trên thân thể họ có
những tế bào thiếu đoàn kết.” Nói ra điều so sánh này để thấy rằng sự thiếu
khả năng hợp tác làm ăn của người Việt thực sự là vấn đề hết sức nghiêm
trọng, có tác động rất lớn đối với tiềm lực cạnh tranh và triển vọng phát
triển kinh tế của đất nước trong tương lai, nhất là trong bối cảnh toàn cầu
hóa hiện nay. Chúng ta nói nhiều về những thách thức của hội nhập, của
toàn cầu hóa, nhưng não trạng thiếu khả năng hợp tác của chính chúng ta
mới là một thách thức lớn nhất. Thách thức từ chính mình.
Phải chăng vì chúng ta thiếu tôn trọng chữ tín trong làm ăn, nhất là làm
ăn chung? Chữ tín ở đây không chỉ được hiểu như ý chí thực hiện những gì
mình đã cam kết mà còn là niềm tin đặt vào sự tôn trọng cam kết của người
cùng hợp tác. Trong nhiều trường hợp, chính sự nghi ngờ đối với đối tác
không ăn đồng chia đủ đã làm tan vỡ hợp đồng hợp tác, sau một thời gian
cùng nhau làm ăn thành công.
Phải chăng vì các doanh nhân của chúng ta không có tầm nhìn lâu dài
hướng tới tương lai xa hơn? Một tương lai xa hơn không chỉ tính bằng đơn
vị thời gian năm, hay thập kỷ mà có thể bằng thế kỷ. Một tương lai xa hơn
của một công ty không được đo bằng thời gian hoạt động của một doanh
nhân mà của nhiều thế hệ doanh nhân nối tiếp nhau. Những doanh nhân đi
trước nuôi dưỡng công ty lớn lên và nhận thức được trách nhiệm của mình
là tìm kiếm những doanh nhân trẻ hơn và giỏi hơn để kế thừa nghĩa vụ nuôi
dưỡng và phát triển công ty sau này. Chúng ta không có truyền thống có
những doanh nghiệp tồn tại theo thước đo thế kỷ, do đó không có truyền
thống có doanh nhân có tầm nhìn kinh doanh xa hơn thời gian sống của họ.
Do không thể nhìn xa nên họ thường bị quyến rũ bởi quyền lợi trước mắt.
