Trung Quốc hình thành sự tương phản rõ rệt với chính sách “cá lớn
nuốt cá bé” của phương Tây.
Quốc lực lớn mạnh mà không chinh phục - theo sự khảo chứng
của Tôn Trung Sơn tính cách này của Trung Quốc hình thành từ đời
Hán. Thời nhà Hán nói chung các nhà ngôn luận lớn đều cực lực
phản đối chủ nghĩa đế quốc, trong đó nổi tiếng nhất là “bàn
luận việc bỏ quận Châu Nhai” [ tức sự kiện “Khí Châu Nhai Nghị”]
[(34)]
phản đối Trung Quốc mở rộng lãnh thổ, chủ trương
không thể cùng Man Di phía Nam tranh giành đất đai. Bởi vậy, vào
thời nhà Hán Trung Quốc chủ trương không chiến tranh với người
nước ngoài; tư tưởng hòa bình của Trung Quốc ở thời nhà Hán đã
thể hiện rất đầy đủ. Đến đời Tống, Trung Quốc không những
không xâm lược nước khác mà ngược lại bị người khác xâm lược,
cuối cùng nhà Tống bị Mông Cổ tiêu diệt. Sau khi mất nhà Tống,
tới triều Minh mới phục quốc. Sau khi triều Minh phục quốc thì
không xâm lăng nước ngoài nữa.
Một số người châu Âu cũng hiểu rằng nếu Trung Quốc là một
quốc gia hăng hái đi chinh phục nước khác thì lịch sử châu Âu đã
phải viết lại. Paul Braken giáo sư đại học Yale (Mỹ) nói: “Mọi người
đã quên mất là trước đây 500 năm Trung Quốc là siêu cường duy
nhất trên thế giới. Khi nhiều người châu Âu còn ở nhà tường đất
thì Trung Quốc đã là quốc gia kinh tế và quân sự hùng mạnh
nhất trên trái đất. 100 năm trước khi châu Âu bắt đầu thống trị
châu Á và châu Mỹ, Trung Quốc đã có hải quân lớn mạnh và giỏi
nhất thế giới. Nếu không phải là sự ngẫu nhiên của lịch sử thì có
thể ngày nay châu Âu nói tiếng Trung Quốc”.
Tài nguyên thiếu mà không bành trướng: So sánh với Âu - Mỹ
Mọi người hay dùng từ “đất đai rộng lớn, sản vật phong phú” để
hình dung Trung Quốc; trên thực tế vì đông dân nên Trung Quốc
