Trong nửa cuối thế kỷ XXI, nước Mỹ giành được thắng lợi giữ
vương miện quán quân trước hai quốc gia quán quân tiềm tại là
Nhật Bản và Liên Xô, có thành tích thắng cả hai cuộc chiến và tích
lũy được nhiều kinh nghiệm đối phó với quốc gia quán quân
tiềm tại, tuy vậy trong thế kỷ XXI trước đối thủ kiểu hoàn toàn
mới là Trung Quốc, Mỹ khó tránh được cảm giác vô kế khả thi.
Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh kiểu loại thứ ba, khác với Nhật
Bản và Liên Xô mà Mỹ từng chạm trán sau Thế chiến II; đây là
đối thủ Mỹ không thể dùng biện pháp cũ để đối phó, và trong thời
gian ngắn Mỹ cũng rất khó nghĩ ra biện pháp mới để đối phó hữu
hiệu đối thủ. Muốn giành được chiến tích ba trận ba thắng, Mỹ
gặp khó khăn trên bốn mặt sau.
1. Trung Quốc thuộc vào diện “trỗi dậy lương thiện”, khó mà xác
định được tính chất của Trung Quốc. Trung Quốc quá lương
thiện, tới mức các thế lực bảo thủ nhất ở Mỹ cũng khó có thể
định nghĩa đơn giản Trung Quốc là kẻ địch của nước Mỹ. Tổng
thống Mỹ Bush con nổi tiếng tôn thờ chủ nghĩa tân bảo thủ,
quen với tư duy “không là địch thì là bạn”, cũng nói: “Mối quan
hệ Mỹ với Trung Quốc là một cặp quan hệ song phương phức tạp
nhất, là mối quan hệ không phải là kẻ địch cũng không phải là
bạn bè, cũng là kẻ địch cũng là bạn bè”. Kissinger thì nói: Chúng
ta không có kẻ địch vĩnh viễn, chúng ta sẽ căn cứ theo hành động
của họ chứ không theo hình thái ý thức để đánh giá quốc gia
khác, nhất là nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa”. Cả Tổng
thống Bush con lẫn cựu Bộ trưởng Ngoại giao Kissinger đều
nhận định khó có thể gọi Trung Quốc là gì; điều đó chứng tỏ
chiến lược của Mỹ đối với Trung Quốc đúng là cần được đổi
mới. Đúng là Mỹ còn thiếu kinh nghiệm đối phó với một đối
thủ lương thiện, văn minh thế này.
2. Trung Quốc kiên trì “trỗi dậy mềm mỏng”, như nước chảy mây
bay, khó mà ngăn cản. Trong cuốn “Chiến lược về một đất
