cẩn thận, chúng tôi có thể mất nước”. Thích thú trước chủ đề của mình, ông
ta chuyển sang lời than phiền quen thuộc. “Ðiều thực sự làm tôi tức tối là
việc các công ty Trung Quốc thắng mọi thầu của chính phủ cho những con
đường mới, nhưng sau đó họ không bao giờ tuyển công nhân địa phương”,
ông nói, đập nắm đấm to béo vào lòng bàn tay mình. Công ty Cầu đường
Trung Quốc, vốn đã xây tuyến quốc lộ mà tôi đã đi xuyên qua đèo
Irkeshtam, đã nhập khẩu phần lớn công nhân của họ. Sau hôm đó, tôi đi
ngang qua những công nhân Trung Quốc trong bộ đồ lao động màu cam
huỳnh quang, trồi lên lại mặt đường ở rìa thị trấn.
Nỗi sợ lịch sử về “mối họa da vàng (yellow peril)” vẫn còn sống động
ở vùng Trung Á, đặc biệt trong những câu chuyện hài đen (black humour)
về dân nhập cư Trung Quốc đang đổ qua vùng biên giới. “Năm 2030, tất cả
chúng ta thức dậy và thấy mình nói tiếng Trung Quốc”, theo một câu
thường hay nói ở đây. “Mọi người đã thấy những thước phim về huấn luyện
quân đội Trung Quốc – cả tỉ người hành động như một người”, Nurbala
Amiebayera, một sinh viên kĩ thuật phần mềm, đã kể tôi nghe lúc ăn bữa tối
ngon miệng bằng bánh mì kebab thịt ngựa ở Almaty. “Ðiều đó làm bọn tôi
sợ muốn chết. Khi chúng tôi học lịch sử của mình, chúng tôi biết được rằng
các bộ lạc gần Trung Quốc đã xâm lăng chúng tôi”.
truyền thông đầy ắp những câu chuyện phóng đại về người nhập cư Trung
Quốc kết hôn với phụ nữ địa phương, giới chính trị gia theo chủ nghĩa dân
túy thậm chí còn có những bài diễn văn quái lạ nói về việc máu người
Trung Quốc làm suy yếu hệ gien của đất nước.
Không có dữ liệu chắc chắn về di trú, nhưng các báo cáo về hàng trăm
nghìn dân nhập cư Trung Quốc đổ vào Trung Á chắc chắn bị phóng đại –
đặc biệt ở Kazakhstan, vốn vẫn duy trì kiểm soát chặt về visa. Hàng vạn
người là con số ước đoán đúng hơn. Nhiều di dân không có khoảng thời
gian hạnh phúc: Các cộng đồng Trung Quốc là nạn nhân của bọn trộm vặt
hoặc của tệ tống tiền của những băng đảng tội phạm, thường được cảnh sát
che chở, để họ có khuynh hướng giữ địa vị của mình ở thế khiêm nhường.
Vào tháng Mười Hai năm 2013, tờ Hoàn cầu Thời báo trụ sở ở Bắc Kinh
