Brian Greene
Giai điệu giây và bản giao hưởng vũ trụ
Phần III - Bản giao hưởng vũ trụ
Chương 8 - Các chiều ẩn giấu(2)
Ý tưởng cho rằng vũ trụ chúng ta có hơn ba chiều không gian nghe có
vẻ vừa ngớ ngẩn, vừa bí ẩn thậm chí là huyền bí nữa. Mặc dù, trên thực tế,
nó rất cụ thể và hoàn toàn hợp lý
Ý tưởng của Kaluza và sự hoàn thiện của Klein
Ý tưởng cho rằng vũ trụ chúng ta có hơn ba chiều không gian nghe có vẻ
vừa ngớ ngẩn, vừa bí ẩn thậm chí là huyền bí nữa. Mặc dù, trên thực tế, nó
rất cụ thể và hoàn toàn hợp lý. Để thấy điều đó, cách dễ nhất là ta hãy tạm
ngừng xem xét toàn bộ vũ trụ và quay về quan sát một vật quen thuộc hơn,
như đường ống dẫn nước dài và mảnh trong vườn nhà chúng ta, chẳng hạn.
Hãy tưởng tượng một đường ống như vậy được bắc qua một khe núi rộng
chừng vài trăm mét và ta quan sát nó từ khoảng cách chừng bốn trăm mét,
như được minh họa trên hình 8.1 (a). Từ khoảng cách đó, bạn dễ dàng cảm
nhận thấy chiều dài nằm ngang của đường ống, nhưng nếu như bạn không
có con mắt tinh tường thì khó mà nhận thấy bề dày của nó. Từ điểm quan
sát xa như vậy, bạn sẽ nghĩ rằng, nếu có một con kiến buộc phải sống trên
đường ống đó, thì nó chỉ có thể đi lại theo một chiều: đó là chiều nằm
ngang dọc theo chiều dài của ống. Nếu như có ai đó hỏi bạn về vị trí của
con kiến ở một thời điểm đã cho, thì bạn chỉ cần một số liệu, đó là khoảng
cách từ con kiến đến đầu bên trái (hoặc đầu bên phải) của đường ống. Kết
quả là, ở cách xa bốn trăm mét, đường ống dẫn nước nhìn như là một đối
tượng một chiều.
Hình 8.1. (a). Đường ống dẫn nước nhìn từ xa
giống như một đối tượng một chiều. (b). Khi được phóng đại lên, chiều thứ
