một cách ngắn gọn dưới đây, là do ông đã phát hiện ra rằng, ý tưởng này đã
mang lại một khuôn khổ thanh nhã và đầy quyến rũ để thống nhất thuyết
tương đối rộng của Einstein với lý thuyết điện từ của Maxwell thành một lý
thuyết duy nhất. Nhưng trước hết một câu hỏi được đặt ra là, làm thế nào ý
tưởng này có thể tương thích với một thực tế mười mươi là chúng ta chỉ
nhìn thấy có ba chiều?
Câu trả lời ngầm chứa trong công trình của Kaluza, sau đó được làm
rõ và hoàn thiện thêm bởi nhà toán học người Thụy Điển là Oskar
Klein và năm 1926, đó là cấu trúc không gian của vũ trụ chúng ta đồng
thời chứa cả những chiều có quảng tính rộng lẫn những chiều bị cuộn
lại.
Tức là, giống như quy mô theo phương ngang của đường ống nước, vũ
trụ chúng ta cũng có những chiều lớn, kéo dài và dễ dàng nhìn thấy, đó là
ba chiều không gian theo kinh nghiệm sống hàng ngày của chúng ta.
Nhưng giống như chu vi hình tròn của đường ống, vũ trụ còn có những
chiều không gian phụ cuộn chặt vào một không gian nhỏ xíu, nhỏ tới mức
mà những thiết bị thí nghiệm tinh xảo nhất của chúng ta hiện nay cũng
không phát hiện được.
Để có một hình ảnh rõ ràng hơn về ý tưởng đặc sắc này, ta sẽ trở lại ví dụ
về đường ống dẫn nước một lần nữa. Hãy hình dung đường ống được vẽ
những vòng tròn màu đen sát nhau dọc theo chu vi của nó. Cũng như trước,
nếu đứng từ xa, đường ống nhìn vẫn giống như một đường thẳng mảnh một
chiều. Nhưng nếu thu ảnh của đường ống lại gần nhờ một ống nhòm, bạn
có thể phát hiện ra chiều bị cuộn lại, và điều này nhìn còn rõ hơn sau khi
bạn vẽ các vòng tròn màu đen, như được minh họa trên hình 8.2.
Hình 8.2. Bề mặt của ống dẫn nước là hai
chiều: một chiều (theo phương ngang) được chỉ bằng mũi tên thẳng là dài
và có quảng tính rộng; một chiều khác (theo chu vi tròn của nó) được chỉ
bằng mũi tên uốn tròn là ngắn và cuộn lại.
