GIAI ĐIỆU GIÂY VÀ BẢN GIAO HƯỞNG VŨ TRỤ - Trang 391

điểm về các lý thuyết siêu hấp dẫn dựa trên các hạt điểm đã thay đổi một
cách nhanh chóng. Như đã nhiều lần nhấn mạnh, nếu chúng ta xem xét các
dây với độ chính xác của công nghệ hiện nay và trong tương lai gần, thì nó
nhìn sẽ giống như một hạt điểm. Hay nói một cách khác chính xác hơn: khi
chúng ta nghiên cứu những quá trình năng lượng thấp trong lý thuyết dây,
tức là những quá trình không có đủ năng lượng để thăm dò được bản chất
siêu vi mô và quảng tính của dây, thì chúng ta có thể xem gần đúng dây là
một hạt điểm không có cấu trúc và dùng được khuôn khổ của các lý thuyết
trường lượng tử dựa trên các hạt điểm. Tuy nhiên, chúng ta không thể sử
dụng phép gần đúng này đối với các quá trình ở khoảng cách rất ngắn hoặc
có năng lượng rất cao, bởi vì chúng ta biết rằng, bản chất quảng tính của
dây là hết sức quan trọng đối với việc giải quyết những xung đột giữa
thuyết tương đối tổng quát với cơ học lượng tử mà lý thuyết các hạt điểm
không thể giải quyết nổi. Nhưng ở những quá trình năng lượng đủ thấp -
khoảng cách đủ lớn - thì những vấn đề này không được đặt ra và người ta
dùng phép gần đúng đó để thuận tiện cho việc tính toán.
Lý thuyết trường lượng tử gần đúng nhất với lý thuyết dây theo cách đó
không gì khác hơn là siêu hấp dẫn 10 chiều. Những tính chất đặc biệt của
siêu hấp dẫn 10 chiều đã được phát hiện vào những năm 1970, 1980 giờ
đây được hiểu như là những tàn tích năng lượng thấp của sức mạnh tiềm ẩn
của lý thuyết dây. Các nhà vật lý nghiên cứu siêu hấp dẫn 10 chiều mới chỉ
phát hiện ra phần nổi của tảng băng chìm rất sâu - cấu trúc phong phú của
lý thuyết siêu dây. Thực tế, hóa ra là có tới bốn lý thuyết siêu hấp dẫn 10
chiều, chúng khác nhau ở những chi tiết liên quan tới cách thức cụ thể bao
hàm siêu đối xứng. Ba trong số này thực ra là gần đúng hạt điểm năng
lượng thấp của lý thuyết dây loại IIA, lý thuyết dây loại IIB và lý thuyết
dây Heterotic - E. Lý thuyết siêu hấp dẫn thứ tư là gần đúng hạt điểm năng
lượng thấp của cả lý thuyết dây loại I và lý thuyết dây Heterotic - 0; bây giờ
nhìn lại thì đây chính là dấu hiệu đầu tiên chỉ ra mối liên hệ gần gũi của hai
lý thuyết dây này.
Đây là một câu chuyện rất đẹp chỉ trừ một điểm là siêu hấp dẫn 11 chiều đã
bị bỏ rơi trong lạnh nhạt. Sở dĩ như vậy là vì lý thuyết dây được phát biểu