Hình 3.6. Một mẫu về sự cong của không gian ba chiều xung quanh Mặt
Trời.
Nhược điểm thứ ba của các mô hình tương tự này là trong đó chúng ta đã
bỏ đi chiều thời gian. Chúng ta làm điều đó để cho dễ hình dung vấn đề,
bởi vì mặc dù theo thuyết tương đối hẹp chúng ta cần phải xem chiều thời
gian bình đẳng như ba chiều không gian quen thuộc, nhưng để “nhìn thấy”
thời gian không phải là việc dễ dàng. Song, như đã minh họa trong ví dụ về
cái sàn quay Tornado, gia tốc - và do đó hấp dẫn - đều làm cong cả không
gian và thời gian. (Thực tế, những tính toán từ thuyết tương đối rộng cho
thấy rằng, trong trường hợp vật chuyển động tương đối chậm như Trái Đất
quay quanh Mặt Trời chẳng hạn, thì sự uốn cong của thời gian thực sự có
ảnh hưởng đến chuyển động của Trái Đất đáng kể hơn nhiều so với sự uốn
cong của không gian). Chúng ta sẽ còn trở lại thảo luận về sự uốn cong của
thời gian trong mục sau.
Do những điều cảnh báo nói trên khá quan trọng, nên chừng nào chúng còn
lẩn quất đâu đó trong đầu óc bạn, thì việc viện đến hình ảnh không gian
cong được cho bởi quả bowling đặt trên màng cao su như một sự tổng kết
trực giác về quan điểm mới của Einstein về hấp dẫn, là hoàn toàn chấp
nhận được.
Phỏng vấn John Wheeler, ngày 27 tháng giêng năm 1998
