“Một con ốc sên bị rơi xuống một cái giếng cạn, sâu 10 mét. Ban ngày nó
leo lên được 5 mét thì ban đêm nó bị tụt xuống 4 mét. Hỏi sau bao nhiêu
ngày đêm, con ốc sên lên đến mặt đất?” Hy vọng bạn sẽ thấy ích lợi của
hình vẽ.
Các hình vẽ nói ở đây có thể là biểu đồ, đồ thị các loại, sơ đồ nguyên lý,
sơ đồ khối, các hình vẽ mang tính chất tượng trưng, thậm chí, các sa bàn,
maket (các mô hình nói chung)... chứ không nhất thiết phải vẽ (làm) giống
như thật. Các hình vẽ, mô hình tạo ra chứa các thông tin về bài toán, được
thị giác tiếp thu lại để người giải bài toán suy nghĩ tiếp. Khi cần, người giải
chỉnh sửa hình vẽ, mô hình cho phù hợp nhất với các giai đoạn của quá trình
suy nghĩ. Cao hơn nữa, người giải bài toán không chỉ vẽ (làm) bằng tay các
hình (mô hình) phản ánh suy nghĩ mà còn có thể “vẽ” (tạo các hình ảnh,
biểu tượng mới) trong đầu và suy nghĩ bằng các hình ảnh, biểu tượng đó.
Làm như vậy, người giải bài toán khai thác các ưu điểm nổi trội của thị giác.
Nói cách khác, người giải bài toán suy nghĩ bằng hình vẽ (mô hình) và có tư
duy thị giác.
Không phải ngẫu nhiên, khi được hỏi các ý tưởng sáng tạo xuất hiện như
thế nào, nhiều nhà phát minh và sáng chế trả lời rằng, lúc đầu là dưới dạng
hình ảnh, biểu tượng trong đầu, sau đó mới là từ ngữ.
Dưới đây là một ví dụ về các ích lợi do vẽ hình đem lại. Văn Nhật dựa
theo tạp chí Kinh tế Viễn Đông (xem Tuổi trẻ chủ nhật, 9.7.2000) cho biết:
“Gần đây một số công ty đa quốc gia ở châu Á đã thuê các họa sĩ phác
thảo những chiến lược của họ. Một cách tiếp cận còn hết sức mới mẻ.
Bạn bước vào phòng họp và thấy xung quanh bạn là những tờ giấy trắng
lớn đính trên tường. Rồi cuộc họp bắt đầu và một họa sĩ với cây bút mầu
nhiệm trong tay cũng bắt đầu nguệch ngoạc lên giấy theo nội dung cuộc họp.
Cuộc họp đó chắc chắn sẽ không làm bạn buồn ngủ. Để tăng tính hiệu quả,
sinh động của các cuộc họp bàn về chiến lược phát triển, một số công ty
châu Á đang bắt đầu sử dụng dịch vụ “hỗ trợ thuyết minh bằng đồ họa”
(graphic facilitator). Khi các nhân viên đưa ra những mục tiêu và những trở
