đanh lại nhìn người đàn ông đi xe máy kia bằng đôi mắt mang hình viên đạn. Giọng chị nhỏ nhưng
dứt khoát và có lửa: "Ông là ông trời hả? Chiếc xe của ông quý bằng mạng người không?”. Các chị
khác cũng lao nhao: “Tôi nện cho ông một cây đòn gánh bây giờ. Ăn hiếp con nít hả?". Rồi các chị
quay qua lau mặt và xức dầu cho em trai kia. “Có mấy dì đây, đừng sợ con. Tao đố cha thằng nào
dám đánh mày nữa”. Cụ Đồ ơi, Lục Vân Tiên vẫn còn đó, mà hình như đã tái sinh vào kiếp đàn bà.
Một chị nhìn tôi, một gã đàn ông trung niên, cao 1,7 m, nặng 75 kg lúc ăn kiêng: "Xuống phà anh coi
chừng giùm thằng nhỏ, không thôi thằng cha này đánh nó nữa nghe anh". Có lẽ chị tin vào bộ râu
mép trông có vẻ hảo hớn của tôi. Tôi không hiểu vì lý do gì đó mà các chị không xuống phà để tiếp
tục che chở cho em trai kia, lại giao phó sứ mệnh mà ngay từ đầu tôi đã né tránh. Nhưng xin lỗi chị,
chị làm tôi nhục quá, chị không thấy sao, Lục Vân Tiên trong tôi đã chết rồi, chết tại bến phà này
đây!”.
Người viết muốn lưu ý một lần nữa rằng, chính các động cơ (mà có gốc là
các nhu cầu, tác động trực tiếp và mạnh mẽ là các xúc cảm) xác định và thúc
đẩy hành động, chứ không phải ý thức hoặc ý chí một cách trực tiếp. Ý thức
và ý chí có tác dụng tăng cường hoặc làm yếu đi một nhu cầu nào đó trong
số các nhu cầu cạnh tranh với nhau, thông qua cơ chế hoạt động của các xúc
cảm. Về phần mình, các xúc cảm không chỉ phụ thuộc vào cường độ của
nhu cầu, mà còn vào sự đánh giá xác suất thỏa mãn nhu cầu của hành động
cho trước. Động cơ nào mạnh hơn trong cuộc cạnh tranh sẽ thúc đẩy loại
hành động nhằm thỏa mãn nhu cầu tương ứng với động cơ đó.
Những giai đoạn quan trọng của quá trình ý chí như ra quyết định và thực
hiện bằng hành động nhiều khi cần đến trạng thái xúc cảm đặc biệt của cá
nhân, gọi là sự tăng cường ý chí. Sự tăng cường ý chí là một hình thức của
sức ép (stress) xúc cảm, huy động các nguồn lực dự trữ bên trong (trí nhớ, tư
duy, tưởng tượng…), để tạo thêm các động cơ bổ sung, thúc đẩy hành động
cần thực hiện. Những động cơ bổ sung này là những động cơ trước đây
không có hoặc không đủ mạnh để biến thành hành động của cá nhân. Sự
tăng cường ý chí có tác dụng làm ức chế tác động của một số động cơ và
khuếch đại lớn nhất tác động của một số động cơ khác. Sự tăng cường ý chí
tạo bởi tinh thần trách nhiệm cao, nghĩa vụ, giúp cá nhân huy động các
nguồn lực vượt qua các khó khăn, trở ngại bên ngoài (ví dụ, khi giải bài toán
