Hình 134: Mặt phẳng hệ thống
Về mặt nguyên tắc, không gian các hệ thống vật chất chứa tất cả các hệ
thống có trong thế giới vật chất, từ các hạt quark đến toàn thể vũ trụ và lịch
sử của chúng từ quá khứ đến tương lai. Quả thật, các hạt quark được coi là
có bậc thấp nhất trong thang bậc hệ thống, từ đó hình thành các hạt cơ bản.
Trong quá trình vận động có chọn lọc, các hạt cơ bản liên kết với nhau tạo
thành các nguyên tử với mức độ phức tạp khác nhau. Đến lượt mình, các
nguyên tử liên kết với nhau thành các phân tử có các mức độ phức tạp khác
nhau... Tiếp theo, thang bậc hệ thống dường như chia hai ngả: Trong thế giới
vô cơ thành thang bậc của các hệ thống vũ trụ; trong thế giới các chất hữu
cơ thành những hình thức sống đầu tiên... Trong thế giới sống, thang bậc hệ
thống tiếp tục từ tế bào đến mô, cơ quan, cơ thể, giống, loài... xã hội loài
người (xã hội của những động vật có khả năng tư duy). Mỗi lần chuyển bậc
hệ thống, tính toàn thể của hệ thống ở bậc mới có sự thay đổi về chất, tạo ra
sự phát triển không đảo ngược.
Ngoài ra, người ta còn có thể lập mô hình không gian hệ thống đối với các
hệ thống thuộc thế giới tinh thần của con người nói riêng, không gian hệ
thống đối với các hệ thống nhân tạo nói chung, thậm chí, không gian hệ
thống các vấn đề, không gian hệ thống các lời giải...
