Tương tự như vậy, có những trường hợp hệ thống cho trước đang ở trạng
thái 2 , duy trì nhờ có tác động A. Ở thời điểm t
n
, tác động A không còn
nữa, hệ không chuyển sang trạng thái khác ngay lập tức, mà chỉ sau đó một
khoảng thời gian ì là t
i21
(xem Hình 140). Một lần nữa, trong khoảng thời
gian t
i21
này diễn ra “cuộc đấu tranh” giữ lại trạng thái cũ 2 chống lại tác
động (không còn A nữa) chuyển hệ thống cho trước sang trạng thái mới
� 1 . Lưu ý bạn đọc, tùy các hệ thống cụ thể, t
i12
và t
i21
có thể bằng nhau,
có thể khác nhau. Nếu tính thêm các thông số khác liên quan đến các điều
kiện chuyển trạng thái... thì tình hình còn phức tạp hơn rất, rất nhiều.
Tính ì hệ thống là thuộc tính của bất kỳ hệ thống nào. Điều này có nguyên
nhân sâu xa là, theo thuyết tương đối của Einstein, vận tốc truyền tác động
cao nhất có thể có là vận tốc ánh sáng truyền trong chân không, có giá trị
hữu hạn, chứ không phải vô hạn. Để hệ thống cho trước chuyển sang trạng
thái khác, tác động gây chuyển trạng thái phải lan truyền theo các mối liên
kết, từ yếu tố này sang yếu tố khác (hiệu ứng lan tỏa) theo thời gian. Mặt
khác, các yếu tố, các mối liên kết cũng có tính ì, chống lại sự lan truyền tác
động, làm giảm tốc độ lan truyền, góp phần làm tăng thời gian chuyển trạng
thái hệ thống. Nói cách khác, mọi quá trình chuyển trạng thái phải xảy ra
trong khoảng thời gian nhất định: t
i
luôn luôn lớn hơn zêrô (t
i
> 0). Trong ý
nghĩa như vậy, người ta chỉ có thể giảm t
i
chứ không làm cho t
i
= 0 được.
Điều này cũng có nghĩa, người ta chỉ có thể giảm, khắc phục một phần tác
hại của tính ì hệ thống, chứ không bao giờ khắc phục tính ì hệ thống một
cách hoàn toàn được.
Tâm lý là hệ thống, do vậy, tâm lý có tính ì. Chúng ta có thể thấy tính ì
tâm lý (xem mục 6.5. Tính ì tâm lý của quyển hai) chỉ là trường hợp riêng
của tính ì hệ thống.
Tùy trường hợp cụ thể, tính ì hệ thống có thể có lợi hoặc có hại so với
mục đích đề ra cần đạt của con người. Ví dụ, trong chiến tranh, có những
trường hợp máy bay hết nhiên liệu, nhờ tính ì của máy bay mà phi công đã
đưa máy bay về sân bay hạ cánh an toàn. Ngược lại, người lái xe nhìn thấy
