thống (trục thang bậc hệ thống) và xem xét toàn diện nhờ các cách xem xét
khác nhau có tính đến các khía cạnh khách quan–chủ quan (trục chiều xem
xét hệ thống quay theo nhiều hướng).
Để dễ áp dụng tư duy hệ thống vào thực tế, yêu cầu “suy nghĩ về toàn bộ
các hệ có trong không gian hệ thống” giảm xuống thành “suy nghĩ về 9N hệ
(đối với hệ có N chiều xem xét) và môi trường”, hoặc “9 hệ (đối với hệ có
một chiều xem xét) và môi trường”. Đây là yêu cầu tối thiểu. Tùy bài toán,
điều kiện, khả năng, yêu cầu..., người giải có thể, hoặc cần phải tăng số
lượng các hệ thống cần cho việc suy nghĩ, chứ không chỉ dừng lại ở 9 hoặc
9N hệ thống và môi trường.
Dưới đây, người viết tập hợp các luận điểm chính đã được trình bày ở
chương này thành danh sách các câu hỏi kiểm tra, nhằm giúp bạn đọc
vận dụng những luận điểm đó trong tư duy hệ thống một cách thuận
tiện. Người viết cố gắng sắp xếp các câu hỏi kiểm tra theo lôgích nhất
định. Tuy vậy, điều này không có nghĩa, bạn đọc bắt buộc phải trả lời
hoặc làm theo lần lượt hết tất cả các câu hỏi hoặc các đề nghị. Trên
thực tế, tùy theo trường hợp và mục đích cụ thể, bạn đọc có thể thay đổi
thứ tự hoặc bỏ qua một số câu hỏi kiểm tra nào đó. Mặt khác, danh sách
các câu hỏi kiểm tra trình bày ở đây chưa phải là danh sách đầy đủ tất
cả các luận điểm của khoa học hệ thống mà những luận điểm đó có thể
dùng để xây dựng tư duy hệ thống.
Danh sách các câu hỏi kiểm tra để sử dụng tư duy hệ thống:
- Hệ thống có trong bài toán của bạn (hoặc hệ thống mà bạn làm việc với)
có tính toàn thể (tính hệ thống) gì? (Nó được sinh ra, tạo ra để làm gì? có
chức năng gì? nhắm đến mục đích gì?).
- Có thể có những cách nào xem xét hệ thống cho trước: Theo (các) chức
năng của hệ thống? Theo mục đích đề ra trong bài toán? Theo các khuynh
hướng phát triển có thể có? Theo mong muốn chủ quan của bạn? Theo sự
tiếp nhận của hệ thực tế?...
