lý của nhà thờ.
2. Phái duy danh và phái duy thực
Vấn đề quan hệ giữa niềm tin tôn giáo và trí tuệ lý trí, giữa cái chung và riêng
(giữa khái niệm và các sự vật đơn lẻ) là những vấn đề trung tâm của triết học. Cuộc đấu
tranh giữa chủ nghĩa duy thực và chủ nghĩa duy danh xung quanh việc giải quyết các vấn
đề trung tâm của triết học là biểu hiện đặc thù của cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy
tâm và chủ nghĩa duy vật ở thời kỳ này.
Phái duy danh cho rằng, các sự vật riêng lẻ, cá biệt là những cái có thực; còn
những cái phổ biến chỉ là những tên gọi do con người đặt ra rồi gán cho chúng. Chẳng
hạn, "con người" là tên gọi dùng để chỉ tất cả những con người riêng lẻ chứ không có con
người nói chung; cái nhà chỉ là tên gọi của những cái nhà riêng lẻ, không có cái nhà nói
chung.
Phái duy thực lại cho rằng, cái chung mới là cái có thực vì nó tồn tại độc lập,
không phụ thuộc vào cái riêng và sinh ra cái riêng. Cái chung là thực thể tinh thần như
thượng đế, tinh thần thế giới, là "ý niệm". Cái chung là cái có trước và tồn tại khách
quan trong các sự vật riêng lẻ. Đó chính là quan điểm duy tâm, có nguồn gốc từ thuyết ý
niệm của Platôn.
Thiên chúa giáo chính thống nghiêng về phái duy thực. Phái duy danh có xu
hướng duy vật và chống lại sự thống trị của giáo hội. Song, nó không thấy được sự
thống nhất biện chứng giữa cái chung và cái riêng.
III- Triết học Tây Âu thời phục hưng và cận đại
1. Triết học Tây Âu thời kỳ phục hưng thế kỷ XV - XVI
Thế kỷ XV - XVI ở Tây Âu được gọi là thời kỳ Phục hưng với ý nghĩa là thời kỳ
có sự khôi phục lại nền văn hóa cổ đại. Về mặt hình thái kinh tế - xã hội đó là thời kỳ
quá độ từ xã hội phong kiến sang xã hội tư bản.
Thời kỳ này, sự phát triển của khoa học đã dần dần đoạn tuyệt với thần học và tôn
giáo thời kỳ trung cổ, bước lên con đường phát triển độc lập. Giai cấp tư sản mới hình
thành và là giai cấp tiến bộ, có nhu cầu phát triển khoa học tự nhiên để tạo cơ sở cho sự
phát triển kỹ thuật và sản xuất. Sự phát triển của khoa học, về khách quan đã trở thành
vũ khí mạnh mẽ chống thế giới quan duy tâm tôn giáo.
Sự phát triển khoa học tự nhiên đã đòi hỏi có sự khái quát triết học, rút ra những
kết luận có tính chất duy vật từ các tri thức khoa học cụ thể.
Thời kỳ này đã có những nhà khoa học và triết học tiêu biểu như: Nicôlai
Côpécních, Brunô, Galilê, Nicôlai Kuzan, Tômát Morơ, v.v..
Trong các nhà tư tưởng đó thì Côpécních (1475 - 1543), người Ba Lan, có ảnh
hưởng lớn lao đến sự phát triển của triết học và khoa học thời kỳ phục hưng sau này.
Thuyết mặt trời là trung tâm do ông xây dựng đã giáng một đòn rất nặng vào tôn giáo và
29
