tăng trước khi bắt đầu có kinh và sau đó, hạ, mạch đập nhanh và thường
nhiệt độ tăng: nhiều trường hợp xảy ra cơn sốt, vùng bụng trở nên đau đớn;
người ta thường quan sát thấy khuynh hướng táo bón và sau đó là tiêu chảy,
cùng với một số hiện tượng không bình thường khác về mặt cơ thể.
Người phụ nữ trải qua một sự biến đổi sâu sắc hơn khi trứng được thụ
tinh rơi xuống và phát triển trong tử cung; dĩ nhiên, thai nghén là một hiện
tượng bình thường, không gây hại cho người mẹ nếu diễn ra trong những
điều kiện sức khoẻ và dinh dưỡng bình thường: thậm chí giữa người mẹ và
bào thai có một số ảnh hưởng qua lại có lợi cho người mẹ. Tuy nhiên, trái
ngược với một lí thuyết lạc quan chủ nghĩa, thai nghén là một công việc
nhọc nhằn không có một lợi ích cá nhân nào đối với người phụ nữ
và trái
lại, đòi hỏi những sự hy sinh to lớn. Trong những tháng đầu, thường xảy ra
hiện tượng ăn không ngon miệng và nôn oẹ, thể hiện sự phản kháng của cơ
thể chống lại loài đang chiếm đoạt nó; cơ thể nghèo đi về phôt-pho, can xi,
sắt và sự thiếu hụt này về sau khó bù đắp; sự kích phát của hiện tượng
chuyển hoá kích động hệ nội tiết; hệ thần kinh bị kích thích nhiều hơn; còn
về máu thì trọng lượng đặc trưng giảm sút. Tất cả những gì ở người phụ nữ
khoẻ mạnh và được nuôi dưỡng tốt có thể hy vọng là sau khi sinh nở, thu
hồi lại không quá vất vả sức lực đã tiêu phí; nhưng trong thời kì mang thai,
thường xảy ra những tai biến nghiêm trọng hoặc chí ít cũng những rối loạn
nguy hiểm; và nếu người đó không lực lưỡng, nếu vệ sinh không được
chăm sóc cẩn thận, thì sớm bị những lần sinh đẻ làm cho dị hình và già nua:
chúng ta biết tình hình này thường rất hay xảy ra ở nông thôn.
Bản thân sự sinh đẻ cũng đau đớn, và nguy hiểm. Chính trong cơn khủng
hoảng này, người ta thấy hết sức rõ là không phải bao giờ cơ thể cũng thoả
mãn cùng một lúc cả loài lẫn cá thể; tình hình có thể xảy ra là đứa trẻ chết
và cũng có khi vừa ra đời, nó làm chết người mẹ, hoặc sự sinh ra nó gây
nên một bệnh kinh niên cho người mẹ.
Việc cho con bú cũng là một công việc nhọc nhằn; một tập hợp yếu tố
trong đó yếu tố chính, chắc chắn là việc tiết ra một hormone, progextin làm
cho các tuyến vú tiết ra sữa; sữa xuống làm người mẹ đau đớn, thường kéo
