theo cơn sốt, và cho trẻ sơ sinh bú, người vú nuôi chịu thiệt hại về chính
sức lực của mình. Cuộc xung đột loài cá thể đôi khi mang sắc thái bi kịch
trong sinh đẻ và làm cho cơ thể phụ nữ yếu đi một cách đáng lo ngại.
Người ta sẵn sàng nói phụ nữ “có bệnh tật trong bụng”; và quả là họ mang
trong mình một yếu tố thù địch: chính loài “gặm nhấm” họ. Nhiều thứ bệnh
của họ không do một sự viêm nhiễm nguồn gốc bên ngoài, mà do một hiện
tượng bất bình thường bên trong: chẳng hạn, viêm tử cung (métrite) là do
niêm mạc tử cung phản ứng lại một sự kích thích không bình thường của
buồng trứng gây nên; nếu hoàng thể (corpsjaune) vẫn tồn tại, chứ không
tiêu biến đi sau chu kì kinh nguyệt thì gây nên viêm vòi (salpingite) hay
viêm màng trong tử cung, v.v..
Người phụ nữ cũng thoát khỏi ảnh hưởng của loài qua một cuộc khủng
hoảng gian khổ; giữa tuổi bốn nhăm và năm mươi, xảy ra những hiện tượng
mãn kinh ngược lại hiện tượng dậy thì. Hoạt động của buồng trứng giảm
bớt và thậm chí mất hẳn: sự mất đi này kéo theo việc giảm sút sinh lực của
cá thể. Người ta giả định các tuyến giáp và tuyến yên cố gắng bổ khuyết
cho những sự thiếu hụt của buồng trứng; chẳng hạn người ta nhận thấy
những hiện tượng bột phát bên cạnh sự suy giảm sức lực ở tuổi hồi xuân:
những cơn bốc hoả, huyết áp cao, dễ bị kích thích; đôi khi tăng bản năng
sinh dục. Ở nhiều phụ nữ, cân bằng nội tiết được thiết lập trở lại, và người
đàn bà thoát khỏi những sự lệ thuộc của con cái; họ không giống như một
người bị hoạn vì sức sống vẫn nguyên vẹn; nhưng không còn làm con mồi
cho những thế lực lung lạc mình: họ trùng hợp với chính bản thân mình.
Thỉnh thoảng, người ta nói phụ nữ lớn tuổi lập thành “một giới thứ ba”; và
quả thật, họ không phải là con đực nhưng không phải là những con cái nữa;
và hiện tượng”độc lập “này về sinh lí học thường thể hiện qua tình hình sức
khoẻ, sự thăng bằng, năng lực trước kia họ không có.
Ngoài những sự phân chia giới tính đích thực, người đàn bà còn có
những biểu hiện khác thường, hệ quả ít nhiều trực tiếp của tình hình ấy:
hoạt động hormone quyết định soma của họ. Tính trung bình, đàn bà nhỏ
hơn đàn ông, nhẹ cân hơn, bộ xương mảnh mai hơn, khung chậu rộng hơn,
thích hợp với chức năng mang thai và sinh nở; mô liên kết giữ mỡ lại, và
