không có khủng hoảng và nói chung không có tai nạn. Trung bình, phụ nữ
cũng sống lâu như đàn ông; nhưng thường đau ốm nhiều hơn, và có nhiều
thời kỳ không được sử dụng chính bản thân mình.
Những sự kiện sinh học trên đây là cực kỳ quan trọng: chúng giữ trong
lịch sử phụ nữ một vai trò hàng đầu và là một yếu tố chủ yếu của vị trí
người phụ nữ: chúng tôi sẽ dựa vào chúng trong tất cả các công trình miêu
tả về sau. Vì thân thể là công cụ để hiểu biết thế giới, nên thế giới xuất hiện
thế này hay thế khác tuỳ theo nó được nắm bắt bằng cách này hay bằng
cách khác. Vì vậy, chúng tôi đã nghiên cứu kỹ, đã nói nhiều về chúng;
chúng là một trong những chiếc thìa khoá cho phép hiểu người phụ nữ.
Nhưng chúng tôi phủ nhận tư tưởng cho rằng chúng tạo cho phụ nữ một số
phận bất di bất dịch. Chúng không đủ để xác định một trật tự thứ bậc về
giống; không giải thích vì sao phụ nữ là “người Khác”; không buộc người
phụ nữ mãi mãi giữ vai trò phụ thuộc của họ.
Người ta thường cho rằng chỉ có sinh lý học cho phép giải đáp những
câu hỏi sau đây: thành tựu cá nhân có những cơ may giống nhau giữa hai
giống đực, cái không? Giống nào giữ vai trò quan trọng nhất trong loài?
Nhưng vấn đề thứ nhất hoàn toàn không thể đặt ra một cách giống nhau đối
với người phụ nữ và đối với các con cái khác, vì loài vật tạo thành những
loài nhất định không thể cung cấp những bức tranh miêu tả tĩnh về chúng
được: chỉ cần tập hợp những sự quan sát là đủ để quyết định con ngựa cái
cố chạy nhanh hơn con ngựa giống hay không, con hắc tinh tinh đực có
thành công hơn con cái trong những cái text trí tuệ không; trong lúc nhân
loại thì thường xuyên chuyển hoá. Đã từng có những nhà khoa học duy vật
muốn đặt vấn đề một cách hoàn toàn tĩnh; thấm nhuần lý thuyết tâm sinh lý
học song song (parallélisme psychophysiologique), họ tìm cách thiết lập
những sự so sánh toán học giữa cơ thể đực và cái; và họ hình dung những
biện pháp ấy xác định trực tiếp bản lĩnh chức năng của chúng. Tôi xin kể
một ví dụ về những sự bàn luận vô bổ mà phương pháp ấy đã gây ra. Vì giả
định rằng não tiết ra tư tưởng, dù bằng cách bí ẩn thế nào đi nữa, nên người
ta cho điều rất quan trọng là quyết định xem trọng lượng trung bình của não
đàn bà nhẹ hơn hay không nhẹ hơn nào đàn ông. Người ta nhận thấy trung
