Đêm đến cậu bé nằm mơ thấy mình đến những xứ sở xa lạ đó thấy
mình tham gia chiến đấu trong đội quân cách mạng đang xung phong lao
vào khói lửa chiếm lấy trận địa của quân thù và tự tay treo lá cờ đỏ lên nơi
yếu địa. Cậu ta tỉnh giấc vì nhịp đập dồn dập của chính trái tim mình và cứ
thế cậu nằm yên mắt mở to lắng nghe tiếng còi tàu kéo dài của những đoàn
tàu chạy ngang qua căn nhà nhỏ. Những tiếng còi như réo gọi « Ra đây, ra
dây! » Còn những bánh sắt thì cứ rập rình « Nhanh lên! Nhanh lên !...»
Bởi họ ở xa nhà ga nên Gri-sa ít gặp những bạn cùng lớp. Và vì thế
những cảm nghĩ của riêng mình ít được bộc lộ ứ tụ lại trong tâm tư cậu bé
như một chiếc dùi sắt bị nung đỏ. Tâm hồn luôn bị kích thích nhức nhối
muốn được hành động. Một buổi tối cậu rụt rè bảo cha :
— Cha ơi con muốn đến Tây Ban Nha.
Páp-lốp Gôn-sa-ren-cô nghiêm nghị nhìn con :
— Con sẽ làm gì ờ đó ?
— Con sẽ góp phần chiến đấu chống lại bọn phát xít.
Ông bố suýt chút nữa thì cười rũ ra.
— Nào cứ cho là còn đánh gục được một vài tên, lạy Chúa, hoặc vài
chục tên đi. Rồi sau đó bọn phát-xít sẽ dần dần đớp cả thế giới. Để thắng
chúng không phải bằng sự hy sinh dũng cảm, mà phải bằng hiểu biết khoa
học kỹ thuật, con ạ.
Đêm hôm đó người lính già Páp-lốp Gôn-sa-ren-cô nói chuyện rất lâu
với con trai. Ông không cao giọng, mà cung chẳng can gián gì. Ông chỉ kề.
Và Gri-sa ngạc nhiên thấy cha mình thường ngày âm thầm, ít được học
hành lại hiểu sâu đến thế. Ông kể vói cậu về những hiểm họa đang đe dọa
