Bến tàu ngày xưa nay hãy còn trơ mặt đó, nhưng đâu còn cảnh phồn-
hoa náo nhiệt ngày xưa ? Cây cầu gỗ dựa bờ sông bên đường Gia-Long nối
dài, ngày xưa tôi cùng bạn tác đã đặt chân lên biết mấy lần ? Từ Sài-gòn
đáp xuống, từ Gò-công trôi lên, sau một đêm đờn ca xướng hát dưới tàu
chúng tôi đáp bến này trong giây lát ăn điểm tâm, mua hàng-hóa. Vào thời
mà sự giao-thông đường bộ chưa phát-triển, đường hàng không còn ở trong
tưởng tượng của những tiểu-thuyết gia tiền phong như Jules Verne, G.
Wells, việc giao-thông giữa Sài-gòn – Lục-tỉnh bằng xà-lúp rất thịnh-hành.
Các tàu Sài-gòn – Gò-công thường đậu tại cầu này, hành khách người lên
kẻ xuống tấp nập đêm ngày, bạn hàng chuyên chở hóa vật rộn rịp tranh
thương, những kẻ bán hàng rong, xe mì mời mọc hành khách xuôi ngược
trên đường, tiếng « lắc cắc cụp » của chú tửng gõ hai miếng tre bông cầm
trên tay còn văng vẳng. Sự hoạt-động kinh-tế luôn luôn náo nhiệt. Những
khách nhàn du cõi lòng trống trải, cũng tìm đến cầu tàu ăn uống ngồi xem
thế sự cho khuây bớt nỗi buồn phiền. Người trai trẻ đến cầu tàu cầu may
gặp một tâm hồn bạn cũng cô-độc như mình để rủ cuộc phiêu lưu. Người
tuổi tác đến hứng gió và nhìn những cảnh hợp tan, tan hợp để tự tìm một
triết lý.
Từ năm 1910 cầu tàu cũ bị bỏ đi không xử dụng nữa, dời vô bến mới,
sau chợ Gò-công tiện lợi cho việc chuyên chở, dễ bề mua bán.
Nhưng cầu tàu này một thời gian sau phải chịu luật đào thải của đời
tiến bộ, nhường lại cho các xe đò và xe vận tải chạy đường bộ từ Gò-công
lên thủ-đô Sài-gòn, đi ngõ cầu nổi 58 cây số mất 2 tiếng đồng hồ.
AO TRƯỜNG ĐUA
Người Pháp mặc dầu đã làm cách mạng dân chủ trước nhứt thế giới,
nhưng chánh sách thực-dân họ còn áp dụng kế hoạch phong kiến vua chúa
họ ngày xưa như Henri IV, Louis XIV… Thay vì lo cho dân được no ấm, họ
