quay ngoặt về hướng ngược lại - xuống phía Nam và đổ vào lãnh
thổ Nigeria ngày nay, gần Cameroon, ra Vịnh Guinea Sông Niger
nhìn từ trên bờ cao, nơi Mopti tọa lạc, là một dòng sông rộng
màu nâu, chảy lững lờ. Đó là một cảnh tượng lạ thường: khắp
xung quanh, sa mạc nóng rực trải dài, nhưng bất ngờ ở đây,
trong lòng sông đá, là mênh mông nước! Thêm vào đó sông
Niger - ngược với các dòng sông khác của Sahara - không bao giờ
khô cạn, và cảnh dòng nước đời đời chảy giữa vùng cát bao la
khiến người ta kính cẩn, tôn sùng đến mức coi nước sông là
thần diệu và linh thiêng.
Mohamed Kone hóa ra là một cậu trai trẻ, chẳng có công việc
gì cụ thể, một bayaye điển hình, sống vạ vật. Cậu có chiến hữu
tên là Thiema Djenepo, chủ một chiếc thuyền (anh ta đưa cho
tôi danh thiếp ghi: Thiema Djenepo - Chủ thuyền độc mộc - BP
76 - Mopti - Mali), anh chèo thuyền chật vật vì ngược dòng, đưa
chúng tôi đến một hòn đảo nhỏ nơi có đống đổ nát của những
căn nhà đất vừa bị tàn phá, dỡ bỏ - dấu vết các cuộc tấn công của
người Tuareg vào một làng chài Mali. “Regardez, mon frère”
,
Mohamed thân mật nói với tôi và giảng giải bằng giọng lâm ly
“Ce sont les activités criminelles des Tuaregs!”
Tôi hỏi có thể
gặp họ ở đâu. Mohamed đáp lại bằng một tràng cười ha hả và
nhìn tôi thương hại: đối với anh, điều đó đồng nghĩa với việc hỏi
làm thế nào tự sát một cách dễ dàng nhất.
Đi đến Timbuktu từ Mopti là điều khó khăn nhất. Con đường
chạy qua sa mạc bị quân đội chặn lại, bởi đâu đó sâu trong sa
mạc, các cuộc chiến vẫn tiếp diễn. Có thể vào được vùng chiến
sự, song phải mất hàng tuần, chỉ còn lại chiếc máy bay nhỏ của
Air Mali bay thất thường, tùy lúc, mỗi tuần hoặc mỗi tháng một
lần. Ở góc này của trái đất, thời gian không có bất kỳ thước đo,
điểm quy chiếu, khuôn mẫu hay nhịp độ nào. Nó lan chảy, tan
đi; khó lòng nắm bắt, định dạng. Mua chuộc giám đốc sân bay ở
