- Trong giới luật, ngài quả là người khó giữ cho khỏi đi chệch vấn đề
nhất, tôi chưa bao giờ gặp phải. Việc tôi ít tuổi không liên quan gì đến
những điều tôi vừa nói hết, việc giai cấp công nhân vô tích sự cũng vậy. Tôi
buộc tội giai cấp tư bản đã quản lí xã hội không tốt. Ngài không trả lời.
Ngài không dám trả lời. Vì sao vậy? Có phải vì ngài trả lời không được
không? Ngài là người biện hộ cho tất cả các cử toạ này. Tất cả mọi người ở
đây, trừ tôi ra, đều dán mắt vào miệng ngài. Họ chờ ngài trả lời thay cho họ
vì họ không trả lời được. Còn tôi, như tôi đã nói từ trước, tôi biết rằng
không những ngài không trả lời, mà ngài còn không dám trả lời.
- Thật quá lắm, không thể nào tha thứ được nữa! – Đại tá Van Gilbert
quát ầm lên. – Ông có định chửi chúng tôi thì ông bảo!
- Ngài không trả lời, đó mới là không tha thứ được. – Ernest nghiêm
nghị đáp. – Về mặt trí tuệ, không ai có thể bị ai chửi được cả. Chửi, về bản
chất của nó, là một điều hoàn toàn cảm tính. Ngài hãy lấy lại bình tĩnh. Tôi
đứng về mặt trí tuệ buộc tội giai cấp tư bản đã quản lí hỏng. Ngài hãy đứng
về mặt trí tuệ mà trả lời tôi.
Đại tá Van Gilbert ngồi im. Ông nhăn mặt lại và làm ra bộ kẻ cả không
thèm đối đáp với một tên vô lại.
- Xin ngài chớ ủ rũ quá như thế, – Ernest nói. – Ngài nên tự an ủi rằng
chưa có người nào trong giai cấp ngà trả lời được câu buộc tội đó. – Anh
quay về phía những người đang nhao nhao định nói. – Bây giờ đến các
ngài. Các ngài khai hoả đi. Và các ngài đừng quên tôi thách tất cả các ngài
trả lời câu mà đại tá Van Gilbert không trả lời được.
Tôi không thể viết ra đây tất cả những điều Ernest phát biểu trong cuộc
tranh luận được. Tôi chưa bao giờ tưởng tượng rằng trong ba tiếng đồng hồ
ngắn ngủi mà có thể nhiều lời qua tiếng lại như thế. Dẫu sao, thật là tuyệt.
Địch thủ càng phát khùng, Ernest lại càng chọc tức. Anh thật là uyên bác.
Anh biết dùng từng chữ, từng câu, từng lời lẽ sắc như gươm để đâm vào tận
