nhân vật quyền quý chúng ta được tiếp thu ở đâu. Tôi cũng chẳng khó gì để
khám phá ra rằng, từ đâu mà trong một thế tộc lại có một cái cằm dài, tại
sao trong một thế tộc khác trong hai thế hệ lại có nhiều kẻ bịp bợm, còn
trong hai thế hệ tiếp theo lại là những kẻ ngốc nghếch; tại sao thế hệ thứ ba
lại là những kẻ loạn óc, còn thế hệ thứ tư lại là những kẻ tráo trở. Như vậy
tính tàn bạo, tính dối trá và tính hèn nhát đã trở thành những tính cách
không kém phần đặc trưng của những đại diện của một số thế tộc, cũng
giống như các gia huy mà họ dùng để trang điểm trên những bộ quần áo dấu
của những kẻ hầu người hạ hoặc cánh cửa của những cỗ xe ngựa của họ.
Tôi đặc biệt cảm thấy ghê tởm đối với lịch sử cận đại. Tôi đã được quen
biết thân cận với những người mà trong thế kỷ trước họ đã giành được vinh
hiển trong cung đình. Tôi hết sức ngạc nhiên khi thấy những kẻ bồi bút đã
sa vào một thế giới đảo điên như thế nào khi gán những chiến công hiển
hách cho những kẻ hèn nhát, những lời khuyên thông minh cho những
thằng ngốc, tính trung thực cho những kẻ giả dối, lòng dũng cảm vô song
cho những tên phản trắc, tính ngoan đạo cho những kẻ không tín ngưỡng,
tính thành thực cho những kẻ cáo giác. Tôi cũng biết có nhiều người vô tội
và ưu tú đã bị buộc tội chết hoặc đi đày chỉ vì các quỷ kế của các thượng
thư hùng mạnh. Bao nhiêu tên bất lương được đặt vào các cương vị cao,
được bọc kín bằng sự tin cẩn, quyền lực, danh dự và được hưởng các quyền
lợi vật chất. Tôi có sự đánh giá thấp biết bao về trí thông minh và lòng
trung thực của con người khi tôi có được những hiểu biết về các động cơ và
nguyên cớ của các sự kiện và biến cố vĩ đại và cả về những cái ngẫu nhiên
nhỏ bé nhưng lại được họ quy kết là những thành công của mình. Một vị
tướng cho tôi biết là ông đã giành thắng lợi duy nhất chỉ do sự nhát gan và
sự chỉ huy tồi, một đô đốc đứng trước mặt tôi tuyên bố là ông chiến thắng
kẻ địch chỉ nhờ sự hiểu biết kém kẻ địch. Còn bản thân ông cũng đã chuẩn
bị cho hạm đội của mình đầu hàng. Ba quốc vương đã tuyên bố với tôi là
trong suốt thời gian giữ ngôi báu, họ chưa lần nào bổ nhiệm một người
trung thực vào cương vị lãnh đạo nhà nước. Còn nếu những bổ nhiệm như
thế xảy ra thì điều đó được giải thích là do sai sót hoặc sự phản bội của một
