Nguyễn Hiến Lê
Gương hy sinh
7. RUDOLF DIESEL
MỘT NHÀ PHÁT MINH ĐẠI TÀI BỊ CẢNH CƠ HÀN HỒI NHỎ
ÁM ẢNH SUỐT ĐỜI
Tôi nhớ năm sáu năm trước, những nhật báo ở đây đăng tin Bộ Công
Chánh cần dùng năm nhà chuyên môn về động cơ Diesel, mà không tìm
được người Việt, đành phải mướn người ngoại quốc; trong khi đó, các ông
cử nhân luật xuất hiện mỗi năm mỗi đông, không biết làm gì, phải đi dạy tư
để kiếm ăn. Không hiểu từ đó tới nay, chính phủ có khuyến khích sinh viên
học ngành động cơ Diesel và nước nhà đã có được một kỹ sư nào về ngành
đó chưa.
Tình trạng đó thực đáng buồn; nó chứng tỏ rằng nền kỹ nghệ của ta hoàn
toàn là con số không. Chưa rõ những động cơ chạy bằng pin nguyên tử sau
này sẽ có công dụng phi thường ra sao, chứ hiện nay thì động cơ Diesel vẫn
giữ địa vị quan trọng nhất, hơn cả động cơ nổ, vì ít tốn nhiên liệu mà công
suất lại rất mạnh: trên ba chục năm trước mà nhà máy điện Hambourg
