GƯƠNG HY SINH - Trang 93

sống lam lũ. Thân phụ ông bất tài, mà lại không chịu cần kiệm, chỉ mơ
mộng hão huyền về những phát minh điên khùng và những chương trình
cải tổ xã hội, có bao nhiêu tiền vung phí hết bấy nhiêu, để vợ con đói rét.
Tính lại nóng, đánh con tàn nhẫn, mỗi khi có điều gì bất bình. Một lần
Rudolf, vì một lỗi nhỏ, bị cha cột vào một cái ghế bành, bắt phải nhịn đói
suốt ngày trong khi cả nhà về miền quê chơi. Cũng may là bà mẹ rất có
đức, siêng năng, nhẫn nhục hàn gắn, lại đích thân dạy các con học tiếng
Pháp, tiếng Anh, tiếng Đức. Sau này, nhớ lại tuổi thơ, Rudolf thường sa lệ,
tủi cho cảnh mình mà thương cho cảnh mẹ. Cảnh cơ hàn đó suốt đời ám
ảnh Rudolf, tới chết mới thôi.
Ông rất siêng học và thông minh, môn nào cũng giỏi, nhưng thích nhất máy
móc. Để trốn cái không khí sầu thảm trong gia đình, ông thường vào bảo
tàng viện Mỹ nghệ (tức Mỹ thuật và Nghệ Thuật) thơ thẩn trong các phòng
tối tăm và vắng vẻ, ngắm nghía chiếc xe hơi đầu tiên của Cugnot chế tạo
năm 1770, một chiếc xe ba bánh và chạy bằng hơi nước.
Thình lình chiến tranh nổ ra năm 1870, giữa Phổ và Pháp, gia đình ông lâm
vào tình trạng bi thảm. Vì là dân Đức, gia đình Diesel thành ra kẻ thù của
nước Pháp, phải dắt díu nhau lánh qua Luân Đôn, sống những ngày cực
khổ vô cùng. Rudolf may mắn được một người bà con ở Augsbourd, làm
giáo sư toán học nhận nuôi cho ăn học, và mới hai mười hai tuổi, cậu đã
phải rời gia đình, qua Đức ăn nhờ ở đậu một người chưa hề biết mặt. Vì cậu
chưa nói sõi tiếng Đức, nên song thân cậu sợ cậu lạc, phải đeo vào cổ cậu
một tấm ghi tên họ và địa chỉ ở Augsbourg. Từ 1871 đến 1873, nhờ giáo sư
Barnickel, cậu được học môn kỹ nghệ.
Mười lăm tuổi, cậu tốt nghiệp, muốn tiếp tục học ngành kỹ sư. Để lấy hồ sơ
học bổng, cậu qua Ba lê xin những giấy cho phép và cam đoan của cha, vì
lúc đó gia đình Diesel đã từ Luân Đôn trở về Pháp.
Đi xa thì nhớ nhà, mà về nhà thì lại chán ngán. Gia đình vẫn túng bấn như
trước, một người chị mới mất, cha và mẹ ép cậu phải kiếm ăn ngay, cậu
không chịu. Chán nhất là cha cậu không thiết làm ăn gì cả, chỉ suốt ngày
cầu cơ, nói chuyện với những linh hồn ma quỷ. Cho nên khi được giấy
phép của cha, cậu thấy được thoát khỏi một đời sống ti tiện, mà vui vẻ lên